Egzersiz davranışını geliştirmede ve sürdürmede teorilerüstü model temelli girişimlerin değerlendirilmesi

Abstract

Bu araştırma, yetişkinlerde ?Teorilerüstü Model?e dayalı hemşirelik girişimlerinin egzersiz davranışlarını geliştirmeye yönelik etkisinin değerlendirilmesi amacıyla gerçekleştirilmiş, tek grupta, öntest-sontest desenli, zaman dizisi tasarımlı, yarı deneysel bir izlem araştırmasıdır. Araştırmanın evrenini Ocak-Ağustos 2008 tarihleri arasında Manisa Türk Telekom Müdürlüğü merkez birimlerde görev yapan 120 idari personel oluşturmuştur (n=53). Veriler, bağımlı grupta t testi, Friedman testi ve Wilcoxon İşaretli Sıra testi, ve One Way Anova analizi ile değerlendirilmiştir.Girişim uygulanmadan önce, bireylerin sosyo-demografik özellikleri, TM kapsamında egzersiz değişim aşaması, değişim süreçleri ölçeği, öz-etkililik ve karar verme dengesi ölçeğine ilişkin bilgiler anket uygulamasıyla toplanmıştır. Ön izlem sonrası bireylere, ?Teorilerüstü Model? temelli bireysel danışmanlık girişimi uygulanmış, girişiminden 1 ay, 3 ay ve 6 ay sonra izlemler devam etmiştir. Bireylerin yaş ortalaması 38.17± 8.22'dir. Bireylerin ön izlem, 2. izlem, 3. izlem ve son izlemde belirlenen değişim aşamaları arasındaki fark istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur (p<0.0001). Bireylerin %11.0'inin değişim aşamasında gerileme, %64.0'ünün değişim aşamasında ilerleme belirlenmiş ve %25.0'inde değişim aşamasında değişiklik olmamıştır.Girişim öncesinde ve sonrasında belirlenen değişim aşamaları arasındaki fark istatistiksel olarak anlamlıdır (Z =-4.34, p<0.001). Bireylerin ön izlem ve son izleminde egzersiz değişim süreçleri ölçeği genel puan ortalamaları arasında istatiksel olarak önemli bir fark olduğu saptanmıştır (p<0.0001). Girişim sonrası bireylerin egzersiz değişim süreçleri ölçeği davranışsal süreçler puan ortalamasının deneyimsel süreçler puan ortalamasından daha yüksek olduğu belirlenmiştir (p<0.0001).Bireylerin ön izlem ile son izlem öz-etkililik puan ortalamaları arasında önemli bir fark olduğu saptanmıştır (p<0.0001). Ön izlem ile son izlemde bireylerin egzersiz karar verme dengesi puan ortalaması yarar algısı yönünde artış, zarar algısı yönünde azalma göstermiş ve puan ortalamaları arasında anlamlı bir fark olduğu belirlenmiştir (p<0.0001). Bireylerin ön ve son izleminde egzersiz değişim aşamaları ile değişim süreçleri ve alt ölçek puan ortalamaları, karar verme dengesi ve alt ölçek puan ortalamaları ve öz-etkililik ölçeği puan ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olduğu saptanmıştır (p<0.0001).Egzersiz davranışını geliştirmede ve sürdürmede ?Teorilerüstü Model? temelli gerçekleştirilen hemşirelik girişimlerinin, bireylerin düzenli egzersiz yapma davranışına ilişkin olumlu davranış geliştirmelerinde, etkili ve yararlı olduğu sonucuna varılmıştır.Anahtar Sözcükler: Teorilerüstü Model, Egzersiz Değişim Aşaması, Değişim Süreçleri Ölçeği, Öz-Etkililik Ölçeği, Karar Verme Dengesi Ölçeği, Bireysel Danışmanlık, Girişim.

The study design is a quasi-experimental interventional study, which was conducted in a single group with pre-test and post-test follow-up designThe research group was chosen by random sampling (n=53). The data analysis was done by using Statistical Package for Social Sciences version 15.0. The numerical and percentage values of the individual socio-demographic data of the pre- and post-program comparison was done by for the paired samples t-test. Statistical analyses the comparison of changes of the individual?s scores in the time duration and the comparison between the scales for the time change (in the 6 month follow-up period) was evaluated by variance analyses. The data on individual?s socio demographics, the stages of change in the context of Transtheoretical Model, process of change, self-efficacy, decisional balance, was collected by questionnaires before interventions (pre-test). Thereafter, the individual?s counseling was given to the participants. The follow-up evaluation continued at the first, third, and sixth months. The mean age of the participants was 38.17± 8.22. The difference between the stages of change at the pre and post intervention time was highly statistically significant (p<0.0001). The mean stages of change questionnaire behavioral process of change scores was found to be higher than the experimental process of change (p<0.0001). There was a statistically significant in the self-efficacy difference between pre-intervention and last intervention time (p<0.0001The analyses of the relation between the mean scores of the stages of change, process of change, decisional balance and self-efficacy was correlated statistically significantly (p<0.0001In conclusion, the evaluation of Transtheoretical Model based interventions for physical exercise behavioral improvement demonstrated that the nursing interventions are effective and beneficial to adapt positive behaviors in exercise behavior.Key Words:Transtheoretical Model, Stage of Change, Process of Change, Self-Efficacy, Decisional Balance, Individualized Counseling, Intervention.