Multipl sklerozda atakların muhtemel faktörlerin değerlendirilmesi

Abstract

1. ÖZET Multipl Skleroz (MS), genellikle genç yetişkinleri etkiler ve bu nedenle de iş, sosyal yaşam ve aile yaşamı üzerinde büyük etkiye sahiptir. MS'in etyolojisi ve atakları ortaya çıkaran faktörler kesin olarak bilinmemektedir. Muhtemel faktörler hakkında çelişkili sonuçlar rapor eden çalışmalar mevcuttur. Kesin bir tedavisi olmayan MS'de, atakları presipite eden faktörlerin kesin olarak bilinmesi hastalığın klinik seyri açısından önem taşımaktadır. Bu çalışmada Mc'Donald kriterlerine göre kesin veya olası MS tanısı almış 65 hastaya ataklarından önceki 1 ay içinde ve 55 gönüllü bireye 3 ay ara ile yapılan her iki kontrollerinden önceki 1 ay içinde enfeksiyon, aşı, fiziksel travma, psikolojik stres, anestezi, aşın egzersiz ve organik solventlere maruz kalıp kalmadıkları sorgulandı. 226 atakla 110 kontrol değerlendirme karşılaştırıldı. MS'li grup anlamlı olarak daha çok enfeksiyon geçirmişti (p<0,01). Kontrol grubunda daha fazla aşılanma mevcuttu (p<0,05). Kontrol grubunda daha fazla hafif travma ve ameliyat saptandı (p<0,01 ve p<0,05). Ancak hasta grubu ile kontrol grubu arasında ağır travma açısından fark yoktu (p>0,05). İki grup arasında stresli yaşam olayına maruz kalma açısından anlamlı fark yoktu (pX),05). Kontrol grubu anlamlı olarak daha fazla aşırı egzersiz rapor etti (p<0,001). Kontrol grubu anlamlı olarak daha fazla genel ve lokal anestezi almıştı (p<0,Q5 ve p<0,01) fakat her iki grupta da spinal anestezi rapor edilmedi. Kontrol grubu daha fazla organik solvente maruz kalmıştı (p<0,05). Bu çalışmada aynı zamanda 9 MS hastasının 9 doğumla sonuçlanan gebeliği ile 9 sağlıklı gebenin 9 doğumla sonuçlanan gebeliği karşılaştırıldı. Çalışmaya göre MS'li hastalarda gebelik anlamlı olarak MS atakları ile ilişkiliydi (p<0,001). Bu ilişki özellikle postpartum 1,5 ay için söz konusuydu (atakların % 83.3'ü post partum 1,5 ayda ortaya çıkmıştı). Sonuç olarak; çalışmamızda MS'li hastalarda enfeksiyon ve postpartum dönem MS atakları için risk faktörü olarak saptandı. Buna karşılık aşılama, psikolojik stres, fiziksel travma, anestezi, aşın egzersiz ve organik solventlere maruz kalmanın ise risk faktörü olmadığı belirlendi. Yine de bu konu ile ilgili daha uzun süreli ve büyük olgu serilerini kapsayan prospektif çalışmalara ihtiyaç vardır. Anahtar Kelimeler : Multipl Skleroz, atak, risk faktörü

ABSTRACT Multiple sclerosis (MS) usually affects the young adults, so has a great effect on occupational, social and family status. The etiology and factors that aggrevate the attacks of MS are still unclear. There are several reports and studies on the possible factors. The determination of aggravating factors are very important for the clinical course of MS because its absolute treatment is obscure. In this study 65 patients who had exact or possible MS according to the Mc'Donald's criteria and 55 volunteers were questioned about infection, vaccine, physical trauma, psychological stress, heavy exercises and exposure to organic solvents during one month before the attack among MS patients, and during one month before the control examinations performed two times within 3 months intervals among the volunteer group. Two hundred and twenty six attacks were compared with 110 controls. The MS group had suffered from significantly more infection (p<0,01). Vaccines were more in control group (p<0,05). The operations and minimal traumas were much in the control group (p<0,01 and p<0,05). There is no difference between the control and patient groups in regard to heavy traumas (p<0,05). Heavy exercise was significantly more in control group (p<0,01). General and local anesthesia were significantly more in control group (p<0,05 and p<0,01), however there was no spinal anesthesia in both groups. Control group had more exposure to organic solvents (p<0,05). In this study 9 pregnant MS patients were compared with 9 healthy pregnants; both labored. The pregnancy were related with MS attacks (p<0,001). This relation was particularly prominent at postpartum period for 1,5 months (of the attacks 83,3% were seen in postpartum 1,5 month). As a conclussion, infection and postpartum period were found as risk factors for MS attacs. Vaccines, psychological stress, physical trauma, anesthesia, heavy exercise and organic solvent exposure were not determined as risk factors for MS attack. Larger prospective studies are required. Key Words: Multiple sclerosis, attack, risk factor.