XIX. yüzyılda batıda yabancılara Türkçe öğretimi çalışmaları: W. B. Barker örneği

Abstract

Günümüz dünyasında uluslararası arenadaki rolünün ve öneminin artmasıyla Türkiye'ye olan yabancı ilgisi büyük ölçekli bir Rönesans yaşamaktadır. Bu ilgi politik ve ekonomik alanda olduğu kadar sosyal alanı oluşturan ülkenin kültürünün temel yapı taşı mahiyetinde olan dile de yoğun bir biçimde yönelmiştir. Bugün artık gerek Türkiye'de üniversiteler düzeyinde ve özel dil kurslarında gerekse dünyanın pek çok yerinde bulunan Türk okulları ve Türk kültür merkezlerinde ve uluslar arası prestijli pek çok üniversitede Türkçe yabancı dil olarak öğretilmektedir ve de Türkçe üzerine uluslar arası olimpiyatlar düzenlenmektedir. Ancak Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi yeni bir fenomen değildir ve yoğun bir tarihi geçmişe sahiptir. Bu yoğunluğun en fazla Batıda Sanayi devrimiyle birlikte 19. yüzyılda yaşandığı görülmektedir. Osmanlı Devletinde gerek diplomat gerekse gezgin olarak bulunmuş pek çok batılı Oryantalist Türk Dili üzerine çeşitli kitaplar yazmışlardır. Ve bu kitapların amacı bu egzotik dili, Avrupalı meraklısına öğretmek olmuştur. Bu kitaplar arasında yabancı dil öğretim yöntem ve teknikleri açısından en kapsamlısı ve bir anlamda en yenilikçisi, bir İngiliz diplomat ve oryantalisti William Burckhardt Barker tarafından 1854'te yazılmış olan ?A Reading Book of Turkish with a Grammar and Vocabulary? adlı çalışma olmuştur. Kendini çağdaşlarından ayıran özellikleri dolayısıyla bu tez çalışmasına konu edilmiş olan kitabın 19. yüzyılda Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi çalışmalarına ayna tutacağı düşünülmüştür. Nitekim söz konusu kitabın dilbilgisi, yazma (kompozisyon), telaffuz, okuma metinleri ve sözlük bölümlerinin detaylı bir biçimde incelenmiş olduğu bu tez çalışmasının 19. yüzyılda yabancı dil öğretimi ve Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi konusunda ilgili literatüre önemli bir katkı sağlayacağı tahmin edilmektedir.

In today?s world, the foreign interest towards Turkey is experiencing a large-scale renaissance due to its ever-increasing role and importance in the international arena. This interest has intensively been directed to the language, which is the main building-block of the country?s culture forming the social domain, as much as it is in the political and economical domains. Now, Turkish is taught as a foreign language not only at the universities and private language schools in Turkey, but also at the Turkish schools and cultural centers and many prestigious international universities around the world. Moreover, international Language Olympiads for Turkish Language are now held. However, the teaching of Turkish as a foreign language is not a brand-new phenomenon and has a rich historical background. It is clear that this richness was mostly experienced in the 19th century together with the Industrial Revolution in the West. Many western orientalists that had been to the Ottoman Empire as both diplomats and travelers wrote many works on the Turkish language. And the aim of these books were to teach this exotic language to its European fanciers. Among these books, the most comprehensive and, in a sense, the most innovative one in terms of the foreign language teaching methods and techniques was ?A Reading Book of Turkish with a Grammar and Vocabulary? wrote by an English diplomat and orientalist William. B. Barker in 1854. It is thought that this book, which has been chosen as the subject of this study due to the characteristics that distinguish it from its contemporaries, will mirror the studies of teaching of Turkish as a foreign language in the 19th century. So, it is predicted that this study, in which the grammar, writing (composition), pronunciation, reading texts and vocabulary parts of the book in question have been analyzed in detail, will make an important contribution to the relevant literature in terms of the subjects of foreign language teaching and teaching of Turkish as a foreign language in the 19th century.