İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin, müdürlerinin denetim görevlerini gerçekleştirmelerine ilişkin algılarının örgütsel bağlılıklarına etkisi (Elazığ ili örneği)

Abstract

Örgütler, belirli amaçları gerçekleştirmek için kurulmaktadır. Bu anlamda örgütlerin amaçlarını gerçekleştirip gerçekleştirmediklerinin mutlaka saptanması gerekmektedir. Bunu sağlayacak olan ise örgüt yönetimidir. Çünkü yönetimin görevi, örgütü etkili ve verimli bir şekilde çalıştırmaktır. Yönetim, bu görevini yönetim süreçlerini işleterek yerine getirmektedir.Bütün örgütlerde olduğu gibi eğitim örgütlerinde de değerlendirme süreci çok önemlidir. Çünkü eğitim örgütlerinde verilen eğitim hizmetinin amacına ulaşıp ulaşmadığının belirlenmesi, eğitim - öğretim etkinliklerinin geliştirilmesi ve daha iyi bir eğitim verilmesi açısından çok önemlidir. Eğitim örgütlerinde değerlendirme sürecinin önemini belirleyen noktalardan birisi de, çağdaş gelişmelerin eğitim sürecine aktarılması ya da uyarlanması gerekliliğidir. Bu anlamda eğitim-öğretimin geliştirilmesi ile ilgili en önemli görev, ilköğretim denetmenlerine, okul yöneticilerine ve öğretmenlere düşmektedir. Çünkü Türk eğitim sistemi gibi aşırı merkeziyetçi eğitim sistemlerinde eğitim-öğretimin geliştirilmesi işi merkezden yapılmakta ve eğitim paydaşlarının görüşlerine pek itibar edilmemektedir. Bunun engellenmesi için eğitim paydaşlarının eğitim-öğretim ile ilgili görüşlerini, saptadıkları eksiklikleri, geliştirici uygulamaları ya da önerileri merkez örgütüne iletmeleri gerekmektedir.Toplumda; her bireyin ilköğretim okullarından kaliteli bir eğitim beklentisi vardır. Çünkü ilköğretim, sosyal bir devlette bilinçli bir birey olmanın en temel koşullarını sağlamaktadır. Öğretim etkinliklerinin gerçekleştirildiği ilköğretim okulu sınıflarında neler olup bittiğinin belirlenmesi, değerlendirilmesi ve beklentileri karşılayacak yönde gelişmenin sağlanmasında denetimin önemi büyüktür.Yönetim süreçlerinin sonuncusu olarak denetim, yöneticinin görevidir. Örgüt çok genişlemiş veya bazı işler yöneticinin bilgisi ötesinde derinleşmişse, yöneticiye denetim görevlerinde yardım etmek için denetçiler görevlendirilebilir. Bu durumda bile yönetici denetim görevini tümüyle denetçilere bırakmamalıdır. Okul müdürü de okuluyla ilgili her şeyi denetlemelidir. Denetimi okul müdürünün yapmasının yararlarından biri de müdürün, denetim yapabilmesi için kendini yetiştirme zorunluluğu duymasıdır.Örgütlerin faaliyetlerini verimli bir şekilde sürdürebilmelerinde en önemli unsurlardan biri, örgütüne yüksek düzeyde bağlılık gösteren çalışanların varlığıdır. Örgütsel bağlılığı yüksek olan çalışanlar, bulundukları örgütün amaç ve değerlerini benimsemekte, örgüt için büyük çaba sarf etmekte ve örgütte kalmak için daha fazla istek duymaktadırlar. Çok sayıda araştırma, örgütlerin varlığını sürdürmesinde ve gelişmesinde çalışanların örgüte olan bağlılığının etkili olduğunu göstermektedir. Yapılan birçok araştırmada örgütsel bağlılığı etkileyen birçok faktörün olduğu ve çok fazla faktörün örgütsel bağlılığı etkilediğini ortaya çıkmıştır.Bu çalışma, ilköğretim okulu müdürlerinin denetim görevlerini yerine getirme düzeyleri ile öğretmenlerin örgütsel bağlılıklarına etkisini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Bu amaçla çalışma kapsamında, Elazığ İli'nde çalışan İlköğretim Okulu öğretmenlerinin, okul müdürlerinin denetim görevlerini yerine getirme düzeyleri ile çalıştıkları okullara olan örgüt¬sel bağlılıkları arasındaki ilişkiyi ortaya koymak amaçlanmıştır. Bu amacı gerçekleştirmek için araştırmacı tarafından hazırlanan ?Denetim Ölçeği? ile Meyer ve Allen (1991) tarafından geliştirilen ?Örgütsel Bağlılık Ölçeği? kullanılmıştır. Çalışma kapsamında okul müdürünün denetim görevleri altı farklı boyutta ve örgütsel bağlılık üç farklı boyutta ele alınarak, okul müdürlerinin denetim görevlerini yerine getirme düzeyleri ile öğretmenlerin bağlılık düzeyleri arasındaki ilişki incelenmiştir. Elazığ ilindeki tüm ilköğretim okulları araştırmanın çalışma evreni olarak alınmıştır. Evrendeki 3323 öğretmenden yansız küme örnekleme yöntemi ile seçilen 600 öğretmen örneklemi oluşturmuştur. Örnekleme alınan öğretmen gurubuna dağıtlan ölçme araçlarından geri dönen 409 anket değerlendirmeye alınmıştır.Araştırmadan elde edilen bulgular özetle şunlardır:1.Araştırmaya katılan ilköğretim okulu öğretmenlerinin okul müdürlerinin denetim görevlerini yerine getirme konusundaki algı düzeyleri; fiziki durum, eğitim-öğretim, öğrenci işleri ve personel işleri boyutlarında çok yüksek, mali işler ve okul-çevre işleri boyutlarında ise yüksek düzeyde bulunmuştur.2.Araştırmaya katılan ilköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel bağlılık düzeyleri; duygusal bağlılık ve normative bağlılık boyutlarında yüksek, devam bağlılığı boyutunda ise orta düzeyde bulunmuştur.3.Araştırmaya katılan ilköğretim okulu öğretmenlerinin algıladıkları eğitim-öğretim, öğrenci işleri, personel işleri, mali işler ve okul-çevre ilişkileri değişkenleri duygusal bağlılık düzeyini 0,185 oranında açıklamaktadır.(R² = 0,185)4.Araştırmaya katılan ilköğretim okulu öğretmenlerinin algıladıkları eğitim-öğretim, öğrenci işleri, personel işleri, mali işler ve okul-çevre ilişkileri değişkenleri devam bağlılığı düzeyini 0,070 oranında açıklamaktadır.(R² = 0,070)5.Araştırmaya katılan ilköğretim okulu öğretmenlerinin algıladıkları eğitim-öğretim, öğrenci işleri, personel işleri, mali işler ve okul-çevre ilişkileri değişkenleri normatif bağlılık düzeyini 0,204 oranında açıklamaktadır.(R² = 0,204)Anahtar Kelimeler: İlköğretim, İlköğretim Okulu Müdürü, Yönetsel Denetim, Örgütsel Bağlılık, Öğretmen Görüşleri.

Organizations are established to achieve a certain number of goals. In this sense, it is definitely required to be ascertained whether organizations work in accordance with their purposes or not. And organizational management charges with providing this task, because the management is responsible for having the organization functioned efficiently and productively. The management fulfills this task through management process.Evaluation phase is crucial in education organizations as in all other organizations, because it is important to determine whether education service achieves its goal or not in terms of the improving the education and training activities and also in that providing a better education. One of the points which determines the importance of the evaluation phase in education organizations is the necessity of transferring or adapting contemporary developments into the education process. In this sense, the primary task related to the development of the education and training belongs to primary school inspectors, school principals and teachers. Because the development of the education and training is fulfilled in the central administration in the over-centrist education system, as in Turkish education system and the opinions of the components are ignored. On the purpose of avoiding this, it is supposed from the components to report their opinions about the education and training, detected deficiencies, developmental applications or suggestions to central organization.Each person creates an expectation on qualified education in the society. Since, primary education enables the basic requirement to be a conscious individual in a social state. Inspection has great importance about determining what happens in the classroom of the school in which education activities are performed.On behalf of being the last management process, the inspection is duty of administer. If the organization broadens excessively or a set of works exceed administers? knowledge, a controller can be charged with assisting to administer for inspection tasks. Even in such a case, administer should not relinquish all the inspection tasks to the controller. The principal should inspect everything related to the school as well. One of the advantages of inspections carried out by the principal is that s/he feels necessity to improve himself/herself to carry out an inspection.The existence of personnel deeply committed to the organization is one of the primary factors for organizations to maintain their activities efficiently. The personnel deeply committed to the organization adopt the aim and value of the organization, makes a great effort and wants to remain in the organization much more. According to many researches, the commitment of the personnel is influential on maintenance and development of organization existence. It is obtained from the many researches conducted that there are many factors affecting organizational commitment and numerous factors influence the organizational commitment.This study has been carried out to determine the relationship between the organizational commitment of the personnel and discharge level of the primary school principals? task of inspection.In accordance with this purpose, within the scope of the study, it is aimed to exert relationship between the discharge level of the primary school principals? and teachers? task of inspection and their organizational commitment to their schools. For this purpose; Scale of Inspection prepared by the researcher and ?Organizational Commitment Scale? developed by Meyer and Allen (1991) are used. Within the scope of the study, the relationship between the organizational commitment of the personnel and the discharge level of the primary school principals? task of inspection are analyzed by examining the principals? task of inspection on the six different dimensions and organizational commitment on the three different dimensions.All of the primary schools in Elazığ have been stated as target population. Among 3323 teachers of the target population, 600 teachers determined with the method of unbiased sample form the sample. Among the surveys distributed to the teacher group in the sample, 409 returned surveys have been evaluated.In summary, the main findings from the research are these:1-The perception levels of the discharge of the primary school principals? and teachers? task of inspection are found as being very high on the dimension of the physical structure, education and training, student affairs and personnel affairs; as being high on the dimension of the financial affairs, school-environment affairs.2-The organizational commitment level of the primary school teachers attending the study is found as being high on the dimension of the emotional commitment and normative commitment; as being medium-level on the dimension of the attendance commitment.3-The education-training, student affairs, personnel affairs, financial affairs, the relationship between school and environment variances explain the level of the emotional commitment at the rate of 0,185 (R² = 0,185).4-The education-training, student affairs, personnel affairs, financial affairs, the relationship between school and environment variances explain the level of the attendance commitment at the rate of 0,070 (R² = 0,070).5-The education-training, student affairs, personnel affairs, financial affairs, the relationship between school and environment variances explain the level of the normative commitment at the rate of 0,204 (R² = 0,204).Key Words: Primary School, Primary School Principal, Administrative Inspection, Organizational Commitment, Teacher Opinions.