Ortaokul yöneticilerinin değerlere göre yönetim uygulamaları ile okul kültürü arasındaki ilişki

Abstract

Sosyal hayatın maddi ve manevi boyutunu oluşturan kültür; toplumsal bir ürün olup, sosyal yapının içeriğini doldurarak, ulusal kimliğin doğuşuna ve gelişimine etki eder. Toplumlar, kültürel yapılarıyla birbirinden ayrılır. Toplum tarafından paylaşılan inançlar, gelenek-görenekler, değerler bir araya gelerek kültür bütününü oluşturur. Kültürün önemli öğelerinden biri olan değerler hayata anlam katar, insan davranışına rehberlik ederek bir davranışın kabul edilip edilemeyeceğinin ölçütünü oluşturur. İnsanoğlunun bütün eylemleri değerlerle ilgilidir. Değerler, kişinin yaşamına rehberlik eden standartlar olarak tanımlanabilir. Değerlerle yönetim, örgüt üyelerini ortak değerler etrafında bütünleştirip, değer odaklı davranmalarını sağlayan yönetim yaklaşımıdır. Bu yaklaşıma göre birliktelik ruhunu oluşturabilecek en önemli unsur, paylaşılan değerlerdir. Değerlerle yönetimin altında yatan temel sayıltı, insanların değerlerle hareket eden bir varlık olarak kabul edilmesidir.Toplum ve bireyler gibi kurumların da kendine özgü değerleri vardır. Değerlerin kurum içinde üstlendiği misyon, sosyal kültür içindeki işlevine benzemektedir. Eğitim kurumlarının sahip olduğu değerler, onların toplum içindeki kabul edilirliğini arttırır. Paylaşılan değerler, kurum içinde paydaşlar arasında bağlılık duygusu yaratır ve yapıcı bir iletişim oluşturur. Ortak örgütsel değerler, örgütsel hayatın yapı taşlarıdır ve örgütsel hayatı açıklayıcı bir rol üstlenmiştir. Değerler örgüt üyelerine ortak yön verir, günlük davranışlarında onlara kılavuzluk eder. Okul yaşamında, yönetici ve öğretmenler değerler ile ilgili pek çok sorunla karşılaşmaktadırlar. Yöneticiler, seçim yapma ve karar verme sorumluluğunu taşıyan kişiler olup; örgütsel süreç içinde günlük eylem ve kararlarında değerleri referans olarak almaktadırlar. Dolayısıyla yönetim süreci içinde her yönetici, değer seçenekleriyle karşı karşıya kalmaktadır. Yöneticinin sahip olduğu değerler sistemi, problemlere bakış açısını, kararlarını ve problemlerin çözüm sürecini etkilemektedir. Bireysel düzeyde insan davranışını şekillendiren değerler, örgütsel düzeyde örgüt kültürünü oluşturmakta ve şekillendirmektedir. Değerlerin incelenmesi ile davranışların temelinde yatan sebepler çözümlenebilir. Eğitim yöneticilerinin yönetim sürecini nasıl değerlendirdikleri, örgütsel hayata hangi perspektiften baktıkları sahip olduğu değerler ile belirlenebilir.Okul kültürü ile değerler arasındaki ilişkiyi tespit etmeyi amaçlayan bu araştırma beş bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümünde araştırmanın problemi, amacı ve önemi tartışılmış, araştırmanın sınırlılıklarına ve araştırmada kullanılan tanımlara yer verilmiştir. İkinci bölümde araştırmanın kuramsal temelleri ve bu alanda yapılan araştırmalar bulunmaktadır. Araştırmanın üçüncü bölümünde araştırmanın yöntemine, dördüncü bölümünde araştırmadan elde edilen bulgu ve yorumlara yer verilmiştir. Beşinci bölümde ise araştırmanın sonuçları ve önerileri bulunmaktadır.Araştırmada ortaokullarda görev yapan yönetici ve öğretmenlerin görüşlerine bağlı olarak değerlerle yönetim uygulamaları ile okul kültürü arasındaki ilişkiyi tespit etmek amaçlanmıştır. Araştırmanın evrenini Elazığ ilindeki ortaokullar oluşturmaktadır. Örneklemini ise Elazığ il merkezinde bulunan 5 eğitim bölgesinden 11 ve ilçe merkezlerinden 10 olmak üzere toplam 21 ortaokul oluşturmaktadır. Tarama modelindeki araştırmada veri toplama aracı olarak ?Değerle Yönetim Ölçeği? ve ?Okul Kültür Ölçeği? kullanılmıştır. Verilerin analizinde aritmetik ortalama, standart sapma, t testi, tek yönlü varyans analizi, korelasyon analizi teknikleri kullanılmış ve analizlerde şu sonuçlara ulaşılmıştır:Araştırma sonuçlarına göre, değerlerle yönetim uygulamaları ile okul kültürü arasında pozitif yönde orta düzeyde anlamlı bir ilişki bulunmaktadır. Katılımcıların Değerlerle Yönetim ve Okul Kültürü algıları yüksek düzeydedir. Değerlerle Yönetimin ?Örgütsel Değerler? ve ?Bireysel Değerler? faktörlerindeki algılar cinsiyet, medeni durum, yaş, eğitim durumu, branş, hizmet süresi, çalışma süresi ve okulun bulunduğu yer değişkenleri açısından anlamlı bir farklılık göstermemektedir.Okul Kültürünün ?İklim?, ?İletişim?, ?Katılım, ?Denetim? ve ?Toplantılar? faktörlerindeki algılar medeni durum, yaş, eğitim durumu, branş, çalışma süresi ve okulun bulunduğu yer değişkenleri açısından algılar arasında anlamlı farklılıklar yoktur. Ancak cinsiyet ve hizmet süresi değişkenlerinde algılar arasında farklılık tespit edilmiştir. Cinsiyet değişkeninde ?Katılım? ve ?İletişim? faktörlerinde anlamlı bir farklılık bulunmuştur. Her iki faktörde de erkek eğitimcilerin algı ortalamaları kadınlardan daha yüksek çıkmıştır. Hizmet süresi değişkeninde ise ?Toplantılar? faktöründe algılar arasında anlamlı bir farklılık bulunmuştur. Hizmet süresi değişkeninde mesleki kıdemi 1?5 yıl olan eğitimciler, 6?10 ve 11?15 yıl mesleki kıdeme sahip olanlardan daha yüksek algı ortalamasına sahip olup ?Toplantılar? faktörünü daha olumlu algılamaktadırlar. Değerlerle yönetim uygulamaları ile okul kültürü arasında orta düzeyde bir ilişki vardır. Yöneticilerin değerlere dayalı yönetim uygulamaları, öğretmenler ile aralarındaki iletişimi, iş verimliliğini, örgütsel uyum ve bağlılığını, yüksek iş doyumunu etkilemektedir. Değerlere dayalı yönetim, öğretmenlerin kendini okulun önemli ve değerli bir üyesi olarak hissetme algısına sahip olmalarında önemli bir rol oynamaktadır. Anahtar Kelimeler: Okul kültürü, değerler, değerlere göre yönetim.

As material and spiritual dimension of the social life, culture is a social product that gives the social structure its social content, creates and develops national identity. Societies differ from one another with their cultural structures. Beliefs shared by a society, traditions and values all combined constitute the culture in its integrity.Values, as an important component of the culture, gives life a meaning, guiding individual lives by setting the criteria for the acceptable and unacceptable behaviors. All the acts of human life revolve around, and are determined by, values. Values can be defined as the standards guiding individuals.Administration guided by values is an approach that unifies members of a group around common values and enables them to act in a value-centered manner. According to this approach, the most important element that would create a spirit of unity is the shared values. The main assumption underlying the management guided by values is that man is being acting according to values.Institutions also have their own values just as societies and individuals. Values of an educational institution uphold their status and acceptability. Shared values create a sense of connectedness among the stakeholders of an institution, and establish a constructive communication. Common institutional values are the building blocks of institutional life and play an explanatory role. Values direct members of a group to the same direction and guide them in their daily conduct. In school life administrators and teachers face many problems related to values. Administrators are the individuals who have the responsibility to choose and to decide; they take values as a reference point in their daily acts and decisions during an organizational process. Therefore every administrator come face to face with various options of values. The values that shape people?s conduct on individual level constitute and shape the culture of the institution on an institutional level. Through a systematic examination of values reasons underlying a behavior can be analyzed. The manner in which educational administrators evaluate the administrative process and the perspective from which they look to administrative life are determined by the values they adopt. The present research aiming to establish the correlation between school culture and values is divided into five chapters: In the first Chapter, I discuss the problem, the purpose and the importance of the research, and I indicate the limitations of the research together with the definitions used in it. In the second Chapter theoretical bases of the research and previous research conducted so far in this field are presented. In the third Chapter I concentrate on the methodology of the research. In the fourth Chapter I present the findings and interpretation of this study. Finally, in the fifth Chapter I summarize the outcomes and recommendations.This research aims to establish the correlation between values and administrative practice in the school culture based on the administrators? and teachers? considerations. The research?s domain includes middle schools in the city of Elazig, and its sampling comes from 21 middle schools in total from 5 school districts, 11 of which are from the city center and 10 of which are from villages. Data gathering tool in scanning model `Value-based administration scale? and `School Culture Scale? are used. In the analysis of the data techniques such as arithmetical average, standard turning, t test, one way variance analysis and correlation analysis were used, and the following results have been obtained:According to the results of the research, there is a positive correlation on an average level between values and administrative practice in the school culture. Those who attended the research have a high level of opinion about values and administrative practice in the school culture. Perceptions of ?institutional values? and ?individual values?, gender differences, marital status, age, education, major, service period variables in school locations do not show any significant difference in value-based administration.There is no significant difference in perceptions in terms of ?climate?, ?communication?, ?participation?, ?Supervision? and ?Meetings? factors as well as marital status, educational background, service period and school location.However findings show that perceptions of the variables of gender and work hours do differ. ?Participation? and ?communication? in the variable of gender significantly differ. In both factors perception average of male educators are higher than those of female educators. Also in the ?meetings? factor, there is an important perception difference between in the service period. In the service period variable educators who served 1?5 years have a higher level of perception average than those who served 6?10 and 11?15 years, and consider the ?meetings? factor in a more positive manner.There is an average correlation between administrative practice based on values and school culture. The administrators? value-based practice affects their relationship with teacher, productivity, institutional harmony and connectedness and job satisfaction. Also value-based administrative practice plays an important role in teachers? perception of self-identity as valuable members of the school community.Key Words: School culture, values, value-based administration