Okulların örgüt ikliminin öğretmenlerin tükenmişlik düzeyine etkisi

Abstract

Bu araştırmanın genel amacı okullarda görev yapan sınıf öğretmenlerinin görüşlerine göre, okulların örgüt ikliminin öğretmenlerin tükenmişlik sendromu yaşamaları arasında ne gibi bir ilişki olduğunu belirlemeye yöneliktir. Betimsel ilişkisel tarama modeline göre planlanan bu araştırmanın evrenini Malatya ilinin merkez ilçeleri de 2013-2014 yılında görev yapan sınıf öğretmenleri oluşturmaktadır. Bu evren içersin de Malatya ili merkez ilçelerinde – Yeşilyurt ve Battalgazi- görev yapan 786 sınıf öğretmenine anket uygulanmış, bu uygulanan anketlerden 735 incelemeler sırasında geçerlilik kazanarak kabul edilmiştir. Ölçme araçlarının uygulanması sonucunda elde edilen veriler analiz programı ile analiz edilmiştir. Bu çalışmada frekans, yüzde, aritmetik ortalama, standart sapma, bağımsız örneklem t testi (varyansların homojen olmadığı durumlarda Manny Whitney U testi), tek yönlü varyans analizi (varyansların homojen olmadığı durumlarda Kruskal Wallis H testi, Kruskal Wallis H testi değerlerinin homojen olmadığı durumlarda Manny Whitney U testi), tek yönlü varyans analizinde farklılığın kaynağını bulmak için LSD testine başvurulmuştur. Değişkenler arasında ki ilişkiyi belirlemek için de korelasyon analizi yapılmıştır.Araştırmadan elde edilen bulgulara göre;Sınıf öğretmenlerinin Tükenmişlik Sendromun boyutlarından Duygusal Tükenme boyutu ile ilgili algılarını `az tükenmiş` kategorisinde olduğu görülmektedir. Bunun yanında sınıf öğretmenlerinin duygusal tükenme ile ilgili algılarının değişkenler açısından incelediğimizde; Cinsiyet, medeni durum, eğitim durumu, görev yaptığı okuldaki hizmet süresi ve sınıf mevcudu değişkenine göre duygusal tükenme boyutunda herhangi bir anlamlı farklılık bulunamamıştır. Duygusal Tükenme boyutu, yaş değişkenine göre incelendiğinde anlamlı bir farklılık bulunmuştur. Bu anlamlı farklılık, yaş aralığı 31-40 olan öğretmenler ile yaş aralığı 21-30, 41-50 ve 51 ve üzerine sahip öğretmenler arasında meydana gelmiştir.. Bu anlamlı farklılık 31-40 yaş aralığında olan öğretmenlerin algılarının yüksek olmasından kaynaklanmaktadır. Duygusal Tükenme boyutu, kıdem değişkenine göre incelendiğinde anlamlı bir farklılık bulunmuştur. Bu anlamlı farklılık kıdem aralığı 1-5 yıl arası olan öğretmenler ile kıdem aralığı 6-10 yıl, 11-15 yıl, 16-20 yıl, 21 yıl ve üzeri yıllar olan öğretmenler ile ve kıdem aralığı 6-10 yıl arası olan öğretmenler ile kıdem yılı 21 ve üzeri yıllar olan öğretmenler arasında kaynaklanmaktadır. Mesleki kıdemi 1-5 yıl arası olan öğretmenlerin diğer yaş aralığında bulunan öğretmenler ile aralarında anlamlı bir farklığın olmasının nedeni kıdem aralığı 1-5 yıl arası olan öğretmenlerin diğer kıdem aralığına sahip öğretmenlere göre duygusal tükenme algılarının daha düşük olmasından kaynaklanmaktadır. Mesleki kıdemi 6-10 yıl arası olan öğretmenlerin, mesleki kıdemi 21 ve üzeri olan öğretmenlerle aralarında bulunan anlamlı farklılığın nedeni ise mesleki kıdemi 6-10 yıl arası olan öğretmenlerin mesleki kıdemi 21 ve üzeri olan öğretmenlere göre duygusal tükenme algılarının daha yüksek olmasından kaynaklanmaktadır.Sınıf öğretmenlerinin tükenmişlik sendromun boyutlarından duyarsızlaşma boyutu ile ilgili algılarının `çok az tükenmiş` kategorisinde olduğu görülmektedir. Bunun yanında sınıf öğretmenlerinin duyarsızlaşma ile ilgili algılarının değişkenler açısından incelediğimizde; Cinsiyet, medeni durum, yaş, eğitim durumu, kıdem, görev yaptığı okuldaki hizmet süresi ve sınıf mevcudu değişkenine göre duyarsızlaşma boyutunda herhangi anlamlı bir farklılık bulunamamıştır.Sınıf öğretmenlerinin Tükenmişlik Sendromunun boyutlarından Kişisel başarısızlık boyutu ile ilgili algılarının `az tükenmiş` kategorisinde olduğu görülmektedir. Bunun yanında sınıf öğretmenlerinin Kişisel başarısızlık ile ilgili algılarının değişkenler açısından incelediğimizde; cinsiyet, medeni durum, eğitim durumu, kıdem, görev yaptığı okuldaki hizmet süresi ve sınıf mevcudu değişkenine göre duyarsızlaşma boyutunda herhangi anlamlı bir farklılık bulunamamıştır.Kişisel Başarısızlık boyutu, yaş değişkenine göre incelendiğinde anlamlı bir farklılık bulunmuştur. Bu anlamlı farklılık yaş aralığı 51 ve üzeri olan öğretmenlerin ile yaş aralığı 21-30 yaş, 31-40 yaş, 41-50 yaş arası olan öğretmenler arasında kaynaklanmaktadır. Bu anlamlı farklılık 51 ve üzeri yaşa sahip olan öğretmenlerin kişisel başarısızlık algılarının daha düşük olmasından kaynaklanmaktadır.Örgütsel iklimin boyutları yönünden araştırma verilerini incelediğimizde kimi değişkende boyutlar ile değişken arasında anlamlı bir farklılık çıkarken, kimi değişkende anlamlı bir farklılık çıkmamaktadır. Destekleyici Müdür Davranışı boyutunda cinsiyet, yaş, eğitim durumu, sınıf mevcudu değişkenlerine göre anlamlı bir farklılık varken; medeni durum, kıdem ve görev yaptığı okulda hizmet süresi değişkenlerine göre anlamlı bir farklılık yoktur. Emredici Müdür Davranışında eğitim durumu ve sınıf mevcudu değişkenlerinde anlamlı bir farklılık varken, cinsiyet, medeni durum, yaş, kıdem ve görev yaptığı okulda hizmet süresi değişkenlerinde anlamlı bir farklılık yoktur. Kısıtlayıcı Müdür Davranışı boyutunda medeni durum, yaş, kıdem ve görev yaptığı okulda hizmet süresi değişkenlerinde anlamlı bir farklılık varken, cinsiyet, eğitim durumu ve sınıf mevcudu değişkenlerinde anlamlı bir farklılık yoktur. Meslektaşlığa Dayalı Öğretmen Davranışı boyutunda cinsiyet, yaş, eğitim durumu, kıdem, sınıf mevcudu ve görev yaptığı okulda hizmet süresi değişkenlerine göre anlamlı bir farklılık varken, medeni durum değişkenine göre anlamlı bir farklılık yoktur. Samimi Öğretmen Davranışı boyutunda ise yaş, eğitim durumu, kıdem ve görev yaptığı okulda hizmet süresi değişkenlerinde anlamlı bir farklılık varken, cinsiyet, medeni durum ve sınıf mevcudu değişkenlerinde anlamlı bir farklılık yoktur. İlgisiz Öğretmen Davranışı boyutunda ise yaş ve eğitim durumu değişkenlerinde anlamlı bir farklılık varken, cinsiyet, medeni durum, kıdem, sınıf mevcudu ve görev yaptığı okulda hizmet süresi değişkenlerinde anlamlı bir farklılık yoktur.

The general aim of this study is to identify the relationship between the organizational climate of schools and the burnout syndrome of the teachers. The classroom teachers working in Malatya and central districts of Malatya in 2013-2014 educational year form the universe of this survey which is planned according to the descriptive survey model. From this universe the survey was conducted to the 786 classroom teachers working in Malatya central districts – Yeşilyurt and Battalgazi–and 735 of these became valid and were accepted. The data gained by the measuring instruments were analyzed by analyzing program. In this study, frequency, percentage, arithmetic mean, standard deviation, independent samples T test (when the variances are not homogeneous, Mann Whitney U test), single direction variance analysis (when the variances are not homogeneous KruskalWallis H test, when the results of Kruskal Wallis H test are not homogeneous Manny Whitney U test) in order to find the source of the difference in single direction variance analysis LSD test is used. Correlation analyze was done to identify the relationship between the variables. According to the results of the survey; It is found that thesense of classroom teachers'in emotional bornout which is one of the dimensions of burnout syndrome is in `slightly burnout` category. However, when we examined the emotional burnout senses of teachers according to the variables, we found no meaningful difference in emotional burnout dimension according to the variables of gender, marital status, educational status, the duration of working in his/her school, and class size. When we examined the dimension of emotional burnout according to the age variable, meaningful difference was found. This meaningful difference is occurred between the age range of 31-40 and the other age ranges of teachers. This meaningful difference is originated by the age range of 31-40 teachers' having a high sense. When the dimension of emotional burnout was examined according to the seniority variable, meaningful difference was found. This meaningful difference is occurred between the teachers having 1-5 years of seniority range and 11-15, 16-20 and 21 and more years of seniority range and teachers having 6-10 years of seniority range and the teachers having 21 and more years of seniority range. The reason of the meaningful difference between the teachers who are in the 1-5 years of seniority range and the other age range is the teachers who are in the 1-5 years of seniority range have less sense of emotional burnout when compared with the other ranges. The reason of the meaningful difference between the teachers who are in the 6-10 years of seniority range and 21 and more years of seniority range is the teachers who are in the 6-10 years of seniority range have more sense of emotional burnout when compared with the teachers who are in the 21 and more years of seniority range. It is found that the teachers are in the category of `very slightly burnout` in the dimension of desensitization –one of the dimensions of burnout syndrome. However when we examined the desensitization senses of teachers according to the variables; we found no meaningful difference in dimension of desensitization according to the gender, marital status, age, educational status, seniority, the duration of working in his/her school and class size. It was seen that the classroom teachers are in the `slightly burnout` in personal unsuccessfulness - one of the burnout syndromes. However when we examined the personal unsuccessfulness senses of teachers according to the variables; we found no meaningful difference in dimension of personal unsuccessfulness according to the gender, marital status, age, educational status, seniority, the duration of working in his/her school and class size. When the dimension of personal unsuccessfulness was examined according to the age variable, meaningful difference was found. This meaningful difference is originated between the teachers being in the age range of 51 and age ranges of 31-40 and 41-50. This meaningful difference is originated by the teachers being in the age range of 51 and more having a less sense of personal unsuccessfulness. When we examined the data of the survey according to the dimensions of organizational climate, there is a meaningful difference in some variables, and no meaningful difference in some other variables. Although there is a meaningful difference according to the gender, age, educational status and class size variables, there is no meaningful difference according to the marital status, seniority and the duration of working in his/her school variables according to the dimension of Supportive Administrator Behavior. Although there is a meaningful difference in educational background and class size variables, there is no meaningful difference in gender, marital status, age, seniority and the duration of working in his/her school variables according to the dimension of Hectoring Administrator Behavior. Although there is a meaningful difference in marital status, age, seniority and the duration of working in his/her school variables, there is no meaningful difference in gender, marital status and class size variables according to the dimension of Restrictive Administrator Behavior. Although there is a meaningful difference in gender, age, educational background, seniority, class size and the duration of working in his/her school variables; there is no meaningful difference inmarital status variables according to the dimension of Behaviors Based UponBeing Colleagues. Although there is a meaningful difference in age, educational background, seniority, and the duration of working in his/her school variables; there is no meaningful difference in gender, marital status and class size variables according to the dimension of Sincere Teacher Behavior. Although there is a meaningful difference in age and educational background variables; there is no meaningful difference in gender, marital status, seniority, class size and the duration of working in his/her school variables according to the dimension of Uninterested Teacher Behavior.