Yaşlı hastaların acil servis kullanım durumu ve ambulans kullanım belirleyicilerinin saptanması

Abstract

Türkiye'de ve dünyada 65 yaş ve üzeri nüfusun tüm nüfusa oranının giderek arttığı bir gerçektir. Yaşlı insanlar, gençlere göre daha sık ve daha ağır sağlık sorunları nedeniyle Acil Servis (AS)'lere başvurmaktadırlar. Yapılan çalışmalarda 65 yaş ve üzeri kişilerin AS'e baş vurma oranının %9-18 arasında değiştiği görülmektedir. Atmışbeş yaş ve üstü hastaların 112 ambulans kullanım oranının da %6-40 arasında değiştiği görülmektedir. Nüfus yapısındaki değişikliklere bağlı olarak AS ve 112 ambulans kullanımının yaşlı nüfus tarafından giderek artacağı tahmin edilmektedir. Bu çalışma AS'e başvuran 65 yaş ve üstü hastaların ambulans kullanım oranını ve ambulans kullanım belirleyicilerini saptamak ve bu hastaların profilini değerlendirmek amacıyla hazırlanmıştır.Kesitsel tipte planlanan bu araştırmanın evrenini, 01.08.2015 ile 31.08.2015 tarihleri arasında, İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi Hastanesi'nin AS birimine başvuran 65 yaş ve üstü hastalar oluşturmuştur. Araştırma için örnek seçimi yapılmamış, evrenin tamamına ulaşmak hedeflenmiştir. Çalışmanın verilerini toplamak amacı ile iki adet ölçme aracı hazırlanmıştır. Birinci ölçme aracı hastaların ambulans kullanım belirleyicilerini, ikinci ölçme aracı ise AS kullanım durumlarını değerlendirmek amacıyla hazırlanmıştır.Araştırma süresince ilgili hastanenin AS birimine 755 tane 65 yaş üstü hasta gelmiştir. Gelen hastaların 555 tanesine (%73.6) ulaşılarak çalışma hazırlanmıştır. Bu hastaların %53.0'ü erkek ve genel yaş ortalaması 76.8±7.6 yıl olarak hesaplanmıştır. Çalışmaya alınan hastaların %34.2'sinin AS'e ambulans ile geldiği bulunmuştur. Ailesi ile birlikte yaşayan ve dahili sağlık sorunları olan hastaların, AS'e ulaşmak için daha az sıklıkta ambulans kullandığı görülmüştür (p<0.05). Son bir yıl içerisinde 112 numaralı telefonu arayarak ambulans servisini kullanan hastaların, AS'e ulaşmak için de, anlamlı şekilde daha sık olarak ambulans tercih ettikleri bulunmuştur (p<0.05). AS birimine ambulans ile gelen hastaların daha yaşlı olduğu bulunmuştur (p<0.05). AS birimine ambulans ile değil, kendi olanaklarıyla gelen hastalarda bu durumun nedenleri sorgulanmıştır. Hastaların %59.2'lik kısmı, kendi olanaklarıyla gelmenin daha çabuk olacağını ve %31.1'lik kısmı ise, durumlarının ambulans aramayı gerektirecek kadar acil olmadığını düşünmeleri nedeni ile ambulans aramadıklarını belirtmiştir. Ambulans ile gelen hastalar ise, %67.4 oranında acil durum nedeni ile ambulansı aradıkları yanıtını vermiştir.AS'e gelen hastaların %71.9'u ayaktan tedavi alarak taburcu olmuştur. Yatış verilen hastaların %72.4'ü dahili birimlere, %27.6'sı cerrahi birimlere yatırılmıştır. AS'te hastaların %59.8'i için çeşitli birimlerden konsültasyon istenmiştir. Ambulans ile gelen hastalar için daha fazla konsültasyon istendiği bulunmuştur (p<0.05). AS'e gelen hastaların AS'te aldıkları tanılara bakıldığında, gastrointestinal sistem hastalığı tanısı alan hastaların en büyük grubu oluşturduğu (%21.6) görülmüştür.Diğer yaş gruplarına göre, daha sık ambulans kullanan ve AS birimlerine daha çok baş vuran yaşlı hastaların, AS kullanım durumlarının ve ambulans kullanım belirleyicilerinin saptanmasının hedeflendiği bu çalışmanın sonuçları, acil sağlık hizmetlerinin organizasyonunda acil sağlık çalışanlarına ışık tutacaktır.

The proportion of people aged 65 and above is increasing both in Turkey and in the world. Older people are admitted to emergency departments more often and for more severe health problems than young people. Several studies have revealed that the rate of emergency admissions for people aged 65 and above ranges between 9% and 18%. The 112 ambulance utilization rate for patients aged 65 and above ranges between 6% and 40%. Depending on the changes in the population structure, elderly population's admissions to emergency departments and utilization of the 112 ambulance are estimated to increase day by day. This study was designed to determine the utilization of ambulances by patients aged 65 and above who are admitted to emergency departments, as well as to find out the factors affecting their ambulance use, and to assess the profile of these patients. The population of this cross-sectional research comprised patients aged 65 and above, who were admitted to the emergency department of Izmir Dokuz Eylül University Hospital between August 01, 2015 and August 31, 2015. No sample selection was performed; the entire population was intended to reach. To collect the study data, two measuring tools were prepared. While one of the measurement tools was aimed at finding factors affecting patients' ambulance use, the other measurement tool was designed to assess their emergency department use. Throughout the research, 755 patients were admitted to the emergency department. Among those patients, 555 (73.6%) were contacted and included in this study. Of those patients contacted, 53.0% were male and the mean age of the participants was 76.8±7.6 years. We found out that 34.2% of the participants were brought to the emergency department by ambulance. Those living with their families used the ambulance service less often (p <0.05). Significant number of the patients who called the ambulance service by dialing the telephone number 112 within the past year, also tended to reach to the emergency department by calling ambulance service (p <0.05). Most of the patients who were brought to the emergency departments by ambulances were old patients (p <0.05). The reasons why some patients do not call an ambulance to reach to the emergency departments were evaluated. Some patients (59.2%) claimed that it would be faster to go to the emergency department on their own, while others (31.1%) said that their medical condition was not serious enough to call an ambulance. On the other hand, those patients using ambulance service reported that their medical problems needed urgent intervention and using ambulance system was the quickest way to reach to emergency department (67.4%). While 71.9% of the patients were discharged from the emergency department without hospitalization, those who were hospitalized were mostly referred to the departments of internal diseases (72.4%). Consultations were requested from various units for 59.8% of the patients admitted to the emergency department. Most of the patients for whom consultation was requested, had been brought to emergency service by ambulance (p <0.05). The most common diagnosis for the patients admitted the emergency department was gastrointestinal disorders (21.6%). This study which is designed to assess the utilization of emergency departments and ambulance services by elderly patients, as well as to assess the factors affecting their ambulance use is expected to shed light for medical professionals to organize emergency medical services better.