Aksaray ili içme suyu kaynaklarının hidrokimyasal özellikleri ve ağır metal kirliliği açısından değerlendirilmesi

Abstract

Bu çalışma kapsamında, Aksaray ili içme suyu kaynakları hidrojeokimyasal özellikleri ve ağır metal kirliliği açısından değerlendirilmiştir. Aksaray ilinin su ihtiyacı 3 ana kaynaktan karşılanır. En önemli kaynak Karasu ve Melendiz nehirleri tarafından beslenen Mamasun barajı (% 60) diğer kaynaklar ise Bağlıköy yeraltı suları (% 28) ve Helvadere tatlı su kaynaklarıdır (%12). Bölgede akiferleri temsil eden birimler genel olarak temelde Paleozoyik yaşlı bol kırık ve çatlaklı mermerler, Tersiyer yaşlı genelde kumtaşı ve çakıltaşı ardalanmasından oluşan karasal kırıntılılar ve Kuvaterner yaşlı gevşek kum ve çakıl seviyeleri içeren alüvyondur. İnceleme alanının yıllık ortalama toplam yağış miktarı 342 mm'dir. 1970 - 1974, 1988 - 1993, 1998 - 2008 yılları arasında kalan dönemlerde bölgede yağışlar genel olarak azalmış diğer dönemlerde ise artmıştır. Örneklemeler 1 yıllık süre içerisinde mevsimsel değişimlere göre gerçekleştirilmiştir. Suların fiziksel ve kimyasal parametre değerleri; sıcaklık için 14.7 oC - 18.9 oC, pH için 6.7 - 8.1, elektriksel iletkenlik için 159 - 625 µS/cm, toplam çözünmüş katı madde değerleri için 135 - 602 mg/L arasında değişimmiştir. Sular, CaHCO3, MgHCO3 ve NaHCO3 fasiyes özelliğine sahiptir. Sularda egemen iyon bolluk dizilimleri Ca+2 > Mg+2 > (Na+ + K+) / HCO3- > SO4-2 > Cl- şeklindedir. Suların genel olarak mafik - ultramafik kayaçlarla veya bu kayaçların günlenme süreçleri sonucu oluşmuş sedimanter birimlerle teması sonucu çözebileceği elementlerce (Al, As, Ba, Fe, Mn, Li, Sr) zenginleştikleri belirlenmiştir. Sularda, Dünya Sağlık Örgütü (WHO, 2012) ve Avrupa Birliği (EU, 1998) standartlarının üzerinde As değerleri gözlenirken suların tamamında Al, Ba, Fe, Mn, Li ve Sr değerleri sınır değerlerin altında kalmıştır. Arsenik değerleri 10 örnekte 10 ve 50 mg/L arasında, 2 örnekte ise 50 mg/L nin üzerinde ölçülmüştür. Sular içme suyu olarak kullanıldığında potansiyel risk taşımaktadır. Sular hidrolojik dolaşımları esnasında arseniğin kükürtlü bileşikleri ile olan uzun süreli teması sonucu As'ce zenginleşmiş olabilir.

In this study, heavy metal pollution and hydrochemical properties of drinking water sources from Aksaray city were investigated. The water demand for Aksaray city center is fulfilled by three sources. The most important source is Mamasun Dam (60%) which is fed by Karasu and Melendiz Streams; the second is groundwater coming from wells of Baglıköy (28%) and the third is freshwater resources in Helvadere Town (12%).Units which characterized aquifers in the study area include the Paleozoic marbles with high crack and fracture contents, Tertiary terrestrial clastics which generally consist of alternations of sandstone and conglomerate and Quaternary alluvium with levels of unconsolidated sand and gravel. The average annual total precipitation of the study area is 342 mm. Precipitation generally reduced in the 1970 - 1974, 1988 - 1993, 1998 - 2008 in the region and increased at the other periods. The samplings were implemented according to seasonal variation for 1 year. The physical and chemical parameters of the waters changes between 14.7 oC - 18.9 oC for temperature, 6.7 - 8.1 for pH, 159 - 625 µS/cm for electrical conductivity and 135 - 602 mg/L for total dissolved solid. The waters show hydrochemical facies in CaHCO3, MgHCO3 and NaHCO3. The dominant ion abundances shaped in the form of Ca+2 > Mg+2 > (Na+ + K+) / HCO3- > SO4-2 > Cl-. The groundwater is contaminated with Al, As, Ba, Fe, Mn, Li, Sr elements which result from the contact with mafic - ultramafic rocks or sedimentary rocks which were formed due to sedimentary processes of ultramafic rocks. The results of chemical analyses showed that the As content in all of the waters exceed the World Health Organization (WHO, 2012) and European Community (EC, 1998) standards whereas the Al, Ba, Fe, Mn, Li ve Sr values in all the water samples are below the limit values. The arsenic values were found to be ranging between 10 and 50 mg/L in 10 points and were found to be >50 mg/L in 2 stations. Waters carries a potential risk when used as drinking purposes. The waters can be contaminated with arsenic content, as a result of the water being in prolonged contact with volcanic sulfur compounds during the hydrological circulation.