Üniversite öğrencilerinde teoriler üstü modele dayalı yaşam tarzı bireysel danışmanlık girişiminin polikistik over sendromu yönetimine etkisi

Abstract

ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNDE TEORİLER ÜSTÜ MODELE DAYALI YAŞAM TARZI BİREYSEL DANIŞMANLIK GİRİŞİMİNİN POLİKİSTİK OVER SENDROMU YÖNETİMİNE ETKİSİAmaç: Çalışmanın amacı, üniversite öğrencilerinde Teoriler Üstü Model'e dayalı sağlıklı beslenme ve fiziksel aktivite bireysel danışmanlık girişiminin polikistik over sendromu (PKOS) yönetimi üzerine etkisini değerlendirmektir.Yöntem: Tarama, Tanılama, Randomizasyon ve Seçim, Danışmanlık ve İzlem aşamalarından oluşan çalışmanın evrenini, 2014-2015 eğitim öğretim yılında Afyon Kocatepe Üniversitesi Afyon Sağlık Yüksekokulu, Tıp Fakültesi ve Veterinerlik Fakültesi'ne kayıtlı 1134 kız öğrenci oluşturmuştur. Tarama aşamasında örneklem seçimine gidilmemiş, belirlenen tarihlerde ulaşılabilen ve gönüllü olan 854 öğrenciye `PKOS Risk Tespit Formu` uygulanmış, 274 öğrencinin PKOS açısından riskli olduğu belirlenmiştir. Öğrencilerden 21'i çeşitli nedenlerle çalışma dışı kalmış, toplamda 218 riskli öğrenci tanı için Afyon Kocatepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Polikliniği'ne yönlendirilmiştir. Tanılama aşamasında, uzman hekim tarafından Rotterdam kriterlerine göre 76 öğrenciye PKOS tanısı konulmuş, altı kişi çeşitli nedenlerle araştırma dışı kalmıştır. Randomizasyon ve seçim aşamasında PKOS tanısı alan, katılımcı kriterlerine uygun, gönüllü 70 öğrenci randomizasyon yöntemi ile kontrol ve girişim grubuna ayrılmıştır. İzlemleri tamamlamayan üç kişi araştırma dışı kalmış, toplam 67 öğrenci ile çalışılmıştır. Girişim grubuna teori temelli bireysel danışmanlık programı uygulanmış, kontrol grubuna rutin izlem ve bakım verilmiştir. Bulgular SPSS 17.0 paket programı ile değerlendirilmiştir. Bulgular: Üniversite öğrencileri arasında PKOS sıklığı %8.8'dir. PKOS tanısı alanların çoğunluğunun menstrual düzensizlik, hirşutizm, alopesi, akne problemi yaşadığı, yaklaşık yarısının preobez, yarısının normal kilolu olduğu, çoğunluğunun huzursuzluk, asabiyet, psikolojik durum değişikliği, endişe, yorgunluk yaşadığı belirlenmiştir. Öğrencilerin yaş ortalaması 20.79±1.4'dür. Girişim grubunun ön izlem-son izlem vücut ağırlığı, BKİ, bel ölçüsü, kalça ölçüsü ve Ferriman-Gallwey (mFG) skoru değerleri azalma göstermiş, istatistiksel olarak anlamlı fark saptanmıştır (p=0.000, p<0.001).Menstrual siklus ortalamasında ilk izlemlerde gruplar arasında anlamlı fark bulunmazken, son izlemde girişim grubunun menstrual siklus ortalamasının (32.35±6.3) kontrol grubuna (36.96±6.4) göre daha düzenli olduğu, gruplar arasında anlamlı fark olduğu belirlenmiştir (p=0.000, p<0.001). Girişim grubunda ön izlem değerine göre son izlemde hastalığa ilişkin huzursuzluk, asabiyet, psikolojik durum değişikliği, endişe ve yorgunluk algılarında azalma olduğu, PKOS'la baş edebilme ve kendine güven algılarında artma olduğu belirlenmiştir (p<0.05). Bireysel danışmanlık verilen girişim grubunda ön izleme göre son izlemde, anlamlı olarak sebze-meyve tüketimi artmış, ekmek, tahıl, baklagil tüketimi, günlük yağ tüketimi, şekerli besinler tüketimi ve alınan günlük kalori miktarı anlamlı olarak azalmıştır (p<0.05). Kontrol grubunun ise, beslenme alışkanlıklarında anlamlı fark saptanmamıştır (p>0.05).Girişim grubunda ön izleme göre son izlemde günlük oturma süresi azalmış, orta düzey fiziksel aktivite puanı, yürüme fiziksel aktivite puanı ve toplam fiziksel aktivite puanı anlamlı olarak artmıştır (p<0.05). Davranış değişim aşamalarında iki grup arasında beslenme ve fiziksel aktivite ile ilgili olarak ön izlemde anlamlı fark saptanmazken (p>0.05), ara ve son izlemde anlamlı fark bulunmuştur (p<0.05). Kontrol grubunun yaşam kalitesi ölçeği toplam puanları ve alt gruplarında ön izlem-son izlem sonuçları arasında anlamlı fark bulunmazken, girişim grubunda anlamlı fark bulunmuştur (p<0.05). Sonuç: PKOS'un yönetimine ilişkin Teoriler Üstü Model'e dayalı verilen yaşam tarzı bireysel danışmanlık girişimi üniversite öğrencilerinin beslenme ve fiziksel aktivite alışkanlıklarını sağlıklı yönde geliştirmiş, antropometrik ölçümleri, hastalığın klinik bulgularını ve hastalığın algılanma durumunu olumlu yönde etkileyerek öğrencilerin yaşam kalitesinin yükselmesine neden olmuştur.Anahtar kelimeler: Polikistik Over Sendromu, Teoriler Üstü Model, Bireysel Danışmanlık, Beslenme, Fiziksel Aktivite, PKOS Yönetimi, Yaşam Kalitesi

THE EFFECT OF TRANSTHEORETICALMODEL-BASED INDIVIDUAL LIFESTYLE COUNSELING ON UNIVERSITY STUDENTS WITH POLYCYSTIC OVARY SYNDROME Objectives: This study aims to evaluate the effects of individual counseling based on the Transtheoretical Model on the management of Polycystic Ovary Syndrome (PCOS) through healthy nutrition and physical activities in university students.Methods: The study comprised scanning, diagnosis, randomization and selection, counseling and monitoring stages. The universe of the study consisted of 1134 female students enrolled in the Afyon Health School, Faculty of Medicine and Veterinary Science, Afyon Kocatepe University, Turkey.During the scanning, sample selection was not considered but the `PCOS Risk Diagnosis Form` was applied to 884 students who volunteered. 274 of them were determined to be at risk of PCOS. For various reasons 21 of the students were excluded from the study. In total 218 of the participants at risk were directed to Gynecology Department of the Faculty of Medicine. 76 of the students were diagnosed by a specialist with PCOS according to the Rotterdam Criteria and 6 of them were excluded from the study. During randomization and selection, 70 volunteer students with PCOS who met the participation criteria were divided into control and experimental groups by the randomization method. 3 of them were excluded from the study, as they did not complete the monitoring stage. The study was conducted with a total of 67 students. A theory-based individual counseling program was given to the experimental group and routine follow-up and care services were given to the control group. The findings were evaluated with the SPSS 17.0 package program. Findings: The frequency of PCOS among university students was 8.8%. Most of the participants had had menstrual disorders, hirsutism, alopecia and acne problems, almost half of them were pre-obese and many of them had experienced changes in psychological state, nervousness or tiredness. The average age of the students was 20.79±1.4. There was a decrease in weight, waistline, buttock measurement, body mass index and Ferriman-Gallwey (mFG) scores of the students between initial and final follow-up measurements in experimental group and these differences were statistically significant difference (p=0.000 p<0.001). There was no significant difference in the menstrual cycle averages in the initial follow-ups, while in the final follow-ups, the average menstrual cycle (32.35±6.3) of the experimental group was more regular than of the control group (36.96±6.4). There was a significant difference between the groups (p=0.000, p<0.001). For the experimental group, there was a decrease in the perceptions of restlessness, nervousness, changes in psychological state, anxiety and fatigue related to the illness in the final follow-up compared to the initial follow-up but an increase in the perception of PCOS management and self-confidence were seen (p<0.05).In the final follow-up of the experimental group getting individual counseling service, the consumption of vegetables and fruits and increased compared to the initial follow-ups. Consumption of bread, wheat, daily oil, foods containing sugar and the amount of the daily calories consumed had decreased significantly (p<0.05). However, there was no significant change in the nutritional habits of the control group (p>0.05).In the experimental group, the time spent inactive each day decreased while average physical activity levels, walking levels and the total physical activity levels increased significantly (p<0.05). There was no difference in nutrition or in the physical activities of the two groups in terms of behavioral change at the initial follow-up (p>0.05), but there was a significant difference in mid-term and final follow-ups (p<0.05). No difference was seen in total scores for quality of life and in the sub-groups for the control group between the initial and final follow-ups but there was a significant difference in these for the experimental group (p<0.05).Conclusion: The individual counseling service based on the Transtheoretical Model for the management of PCOS improved students' physical activities and nutritional habits and initiated a higher quality of life and degree of awareness for the students by positively affecting anthropometric measures, clinical diagnosis and perceptions regarding to the illness. Key Words: PCOS, Transtheoretical Model, Individual Counseling, Nutrition, Physical Activity, PCOS Control, Life Quality.