Esrar ve sentetik esrar kullanımı olan bireylerin nöropsikolojik işlevlerinin madde kullanımı olmayan bireyler ile karşılaştırılması

Abstract

Uyuşturucu ve uyarıcı madde kullanımında ve yeni sentetik maddelerin kullanıma girmesinde gözlenen yükseliş sosyoekonomik bir mesele olmakla birlikte, kullanıcıların çeşitli sağlık sorunları yaşamalarına yol açmaktadır. Çalışmamızda esrar ve sentetik esrar kullanımının yol açtığı nörobilişsel işlev kayıpları belirli bilişsel alanlar (dikkat ve çalışma belleği, yönetici işlevler, görsel-mekânsal algılama, öğrenme ve bellek, planlama ve problem çözme, sözcük adlandırma) incelenmiş, sağlıklı kontrollerle karşılaştırılarak betimlenmeye çalışılmıştır. Araştırmamızda, Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Madde Bağımlılığı Tedavi Merkezi Polikliniği'ne 2015 Mart - 2017 Şubat ayları arasında başvuruda bulunan geçmişte en az bir yıl esrar kullanmış 52 katılımcı ile geçmişte en az bir yıl sentetik esrar kullanmış 51 katılımcı araştırmanın madde kullanım geçmişi olan katılımcı grubunu oluştururken, herhangi bir madde kullanım geçmişi olmayan 57 Ege Üniversitesi çalışanı/öğrencisi kontrol grubu katılımcılarını oluşturmuştur. Araştırmanın örneklemi 160 katılımcıdan meydana gelmektedir. Zihinsel engele sahip olmak, bağımlılık dışında psikiyatrik eş tanı ile tedavi sürecinin olması, nörolojik bir rahatsızlığa sahip olmak, geçmişte kafa travması öyküsüne sahip olmak gibi özellikler araştırmanın dışlama kriterlerini oluşturmuştur. Örneklem grubunun tamamı erkek katılımcılardan oluşmakta, yaş aralığı 18-35 olarak belirlenmekle birlikte, 36-54 yaş aralığında 16 katılımcı yaşla birlikte nöropsikolojik işlevlerdeki değişimi görebilmek amacıyla çalışmaya dahil edilmiştir. Test uygulama oturumlarında, testlerin ve oturumların sırasının belirlenmesinde dengeleme tekniği kullanılmıştır. Dikkat alanı için Stroop Testi, yönetici işlevler ve çalışma belleği alanları için Raven Standart Progresif Matrisler Testi ile Wisconsin Kart Eşleme Testi, görsel-mekânsal algılama alanı için Çizgi Yönü Belirleme Testi ve İşaretleme Testi, öğrenme ve bellek alanları için Sayı Dizisi Öğrenme Testi ve Öktem-Sözel Bellek Süreçleri Testi, planlama ve problem çözme alanları için Londra Kulesi Testi, sözcük adlandırma alanı için Boston Adlandırma Testi kullanılmıştır. Uyum düzeylerinin değerlendirilmesi için Hacettepe Kişilik Envanteri, psikopatolojik semptom düzeylerinin incelenebilmesi için de Belirti Tarama Testi uygulanmıştır. Araştırmamızda, odaklanmış dikkat, görsel-mekânsal algılama, görsel tarama, yönelim, sürdürülebilir dikkat, genel yetenek, anlık bellek, öğrenme, uzun süreli bellek, sözcük adlandırma becerilerinde en düşük performansı sentetik esrar kullanım geçmişi olan katılımcılar gösterirken, tepki hızı, perseverasyon, kavramsallaştırma, soyut düşünme, set değiştirme, tanıma becerilerinde en düşük performans esrar kullanım geçmişi olan katılımcılara aittir. Planlama ve problem çözme becerileri, katılımcıların madde kullanım geçmişleri açısından farklılaşmamıştır. Esrar kullanım süresi, sözcük adlandırma, perseverasyon, tanıma ve hatırlama becerilerini etkilerken, sentetik esrar kullanım süresi öğrenme ve bellek becerilerini etkilemiştir. Haftalık kullanılan madde miktarı arttıkça, sürdürülebilir dikkat becerisinde bozulma gözlenmiştir. Katılımcıların eğitim, gelir, anne ve babalarının eğitim düzeyleri arttıkça, test performanslarında artış gözlenmiştir. Çalışmamızın bulgularına göre uyum düzeyi en düşük ve psikopatolojik semptom düzeyi en yüksek grup sentetik esrar kullanım geçmişi olan katılımcılardır. Bilişsel fonksiyon kayıplarının madde kullanımının kaçınılmaz sonuçlarından biri olduğu düşünüldüğünde, bağımlıların sosyal, akademik, mesleki, iletişim, tedaviye uyum sorunları yaşaması hem bilinen hem de beklenen bir gerçektir. Bağımlılık tedavilerinin, bilişsel fonksiyon kayıplarını gözönünde bulundurarak geliştirilmesi, tedavinin etkililiğini arttıracaktır.Bu nedenle madde kullanımının yol açtığı nörobilişsel işlev kayıplarının daha kapsamlı araştırılabilmesi için kontrollü, nörogörüntüleme tekniklerinin kullanıldığı, geniş örneklemlerle yapılan çalışmalara gereksinim vardır. Bilişsel fonksiyon kayıpları bireysel olarak farklılık gösterdiğinden, seçilen psikoterapi yöntemlerinin ve psikososyal rehabilitasyonun kişiye özel düzenlenmesi yararı arttıracaktır. Özetle bu çalışma, bağımlılık alanında sürdürülen tıbbi ve psikososyal iyileştirme çalışmalarınına bilişsel rehabilitasyon programlarının eklenmesinin başarıyı arttıracağını düşündürmektedir.

Although the observed rise about the use of drugs and stimulants and go into use the new synthetic substances is a socioeconomic matter, it causes to live variety of health problems for users. In our study, the losses of neurocognitive function caused by using cannabis and synthetic cannabis were studied on specific cognitive areas (attention and working memory, executive functions, visuospatial perception, learning and memory, planning and problem solving, word naming) and were described in comparision with healthy controller (control group). In our study, while 52 participants who applied to Ege University Faculty of Medicine Department of Mental Health and Mental Disorders Drug Addiction Treatment Center Clinic between March 2015 – February 2017 and used cannabis at least one year in the past and 51 participants who used synthetic cannabis at least one year in the past were participant groups with a history of substance use; 57 staff/student of Ege University with no history of any substance use were participants of control group. The research sample consisted of 160 participants. The features such as having mental retardation, comorbidity with a psychiatric disorder and treatment process other than addiction, a neurological disorder, head injury story in the past etc. were exclusion criteria of this research. The all sample group was consisted of men aged 18-35, and also 16 participants aged 36-54 were involved in the study in order to observe neuropsychological functions that changed with age. Counterbalancing technique was used to determine tests and session order in the testing session. Stroop Test for attention area, Raven Standart Progressive Matrices Test for executive functions area, Line Orientation Test and Cancellation Test for visuospatial perception area, Serial Digit Learning Test and Öktem Verbal Memory Progresses Scale for learning and memory area, The Tower of London Test for planning and problem solving skill, Boston Naming Test for word naming area were used. And also, Hacettepe Personality İnventory to determine the adaptation level of the subjects and Symptom Check List to examine the level of psychopathological symptoms were practiced.In our study, while the lowest perfomance on the ability of focused attention, visuospatial cognition, visual scanning, orientation, sustained attention, general ability, short-term memory, learning, long-term memory, word naming was shown by the participants with a history of synthetic cannabis use, the participants with a history of cannabis use had the lowest performance on the ability of response rate, perseveration, conceptualizing, abstract thinking, changing sets, recognition. A significant difference was not found between participants with a history of substance use and not on the ability of planning and problem solving. While duration of cannabis use affected word naming, perseveration, recognition and recall skills, duration of synthetic cannabis use affected learning and memory skills. If the quantity of substance used per week increased, an impairment was observed on the ability of sustained attention. It was observed that as the level of education and income of participants and the level of education of their parents increased, their test performance also increased. According to our study results, the group of the lowest level of adaptation and the highest level of psychopathological symptom were the participants with a history of synthetic cannabis use. Considering that one of the foregone conclusions of substance use is losses of cognitive function, it's a both known and expected fact that addicted people have social, academic, vocational, communicational problems and difficulties about adjusting the treatment. If addiction treatments are developed considering the losses of cognitive function, the effectiveness of the treatment will increase. Further studies on large samples and the use of controlled neuroimaging techniques are needed to search the losses of neurocognitive function caused by using substance more comprehensively. As the cognitive function loss differs on individual basis, it's neccessary to select the psychotherapy method and arrange the psychosocial rehabilitation personally. In conclusion, this study suggest that the addition of cognitive rehabilitation programs to mediccal and psychosocial improvement studies carried out in the field of addiction will increase of the success.