Anadolu`da Roma dönemi evleri

Abstract

I'jSZIM özetî Batı f Güneybatı vs Güney Anadolu bölgelerinde, kazısı ve yayını yapılmış kentlerde yer alan ve planları tanımla*, nabilmiş olan 74 ev üzerinde yaptığımız incelemelerda böl «. gesel tipler saptamak ve bazı tiplerin ortaya çıkışı ya da kullanımdan kalkişıyia İlgili bir kronoloji. meydana getir ~ mek Mümkün olmuştur» Hellenistik dönemde yapılıp Boraa dö «. neminde de iskanı devam eden evler de gruplar içinde yer almışlardır, Peristyl avlulu tipin çeşitlerinin uygulama alanı bul ~ duğu Batı Anadolu sda bu ev tipi bölgeseldir diyebiliriz. Plan tipi Hellenistik dönemde sahip olduğu kurallara Roosa dönemindeki uygulamalarında da bağlı kalmıştır. Bu bölgede,. Roma döneminde kullanımları devam eden Priene evleri de bir grup oluştururlar ve kendi plan tiplerini bu kullanım nedeniyle bir dönem daha yaşatırlar. Güneybatı Anadolu bölgesindeki örneklerimiz, topoğrafik özellikleri birbirine yakın kentlerde, arazi şartlarına uygun olan bir tipin tercih, edildiğini göstermiştir. Terasl: tip olarak adlandırılan bu tip uygulamalarında belli kural-, lara sahiptir. Peristyl avlulu tipin çeşitleri, ve teraslı tipf i-Jge ve Akdeniz bölgesinde yaygın olan tiplerdir ve buranın iklimine uygun yapısal kuralları vardır» Teraslı tip erken dönemlerden beri Anadolu'da^ Ege Adalarında ve Yunun Âna ~ karası 5nda kullanılırken peristyl avlulu tip, özellikle Batı Anadolu 5da. Hellenistik dönemde moda olmuştur. Güney Anadolu bölgesinden üç örneğin teras il ettiği peristyl atrium tip ise İtalya'da geç Juıchuriyet döne ~ rainde iyice benimsenen Hellenistik yaşara tarzının ortaya çıkardığı bir tiptir ve bu tarihten önce rastlanmaz.Güney Anadolu örnekleri de tarih olarak bunu izlerler. Batı Kilikiasnın sahil kesimindeki kentlerde ise atriuîulu ev uygulansa sının bulunmayışı ve ev olarak tanım*. 1 anabilecek mekanların bölgenin mezar mimarlığı ile benzerlikler göstermesi tutucu bir geleneği sergiler» Antiokhia ve civarındaki evlerin plan tipleri ise daha dar bölgesel bir uygulamayı gösterirler. Krken ör -» nekler, Kuzey Suriye villalarına sütun motifinin Romalı. larla beraber gelraesiyle başlayan bir düzenlemeye sahip tirler. Bu düzenlemenin benzer örneklerinin İtalya'da bulunması ise Suriyeli tüccarlarla açıklanmaktadır. Zassanla bölgedeki evlerin plan tiplerinde değişiklik ~ ler olur vç önce elemanlara büyük bir avlu eklenir ve sonra da oda dizileri büyük avluyu üç taraftan çeviraeye başlarlar. Plandaki bu değişiklikler Konstantin: in impa ratorluğun merkezini doğuya taşıması ile açıklanır* 3öy ~ lece Hell enis tik dönem içlerine k^dar geriye giden bir gelenek sona erer ve planlarını farklı bir geleneğe borçlu olan yeni bir mimari dönem başlar.