Symbol as the center of unity in W.B.Yeats`s poetry and thought

Abstract

ÖZBT Bu araştırmanın konusunu yirminci yüzyılın en önemli modernist şairlerinden birisi olarak kabul edilen İrlandalı ozan W. B. Yeats' in şiiri ve düşüncesi oluş turmaktadır. W. B. Yeats çağdaşımız olmakla birlikte, bir önceki` yüzyıla, yeni bir yüzyılın açılışına ve ilk büyük savaşa da tanıklık etmiş bir ozandır. Bu acıdan şiiri ve düşüncelerindeki temel sorular böyle bir tarihi dönüşümün de yansımalarını taşımaktadır. Önemli olduğu kadar, yoğun sembolist anlatımı, kendine özgü mitolojisi ve felsefesiyle zor da olan bu İrlandalı ozan ve şiiri üzerine pek çok çalışma yapılmıştır. Bu nedenle, araştırmamızda söylenmemişleri söylemekten çok, bunları, biraz da olsa yeni bir yön temle ifade etme kaygusu güdülmektedir. Çalışmamızın başlığı W. B. Yeats' in Şiiri ve Düşüncesinde Bütünlüğün Merkezi olarak Sembol` dür. Dolayısıyla, amacımız, W. B. Yeats' in kurduğu evrende sembollerin genel olarak neleri temsil ettiği, ne amaçlarla kullanıldığı, şair ve hatta yirminci yüzyıl şiiri açısından anlamını irdelemektir. Ancak, burada, hepsi birbirinden derin dünyalara kapılarını açan pek çok şiirin ve bu şiirler- deki sembollerin ard arda dökümünün yapılması değildir amacımız. Aksine, amacımız daha sistemli bir tematik çalışmayı gerçekleştirmektir. Bu nedenle, araştırmamız, şair, düşün ve sanat yaşamı, şiiri ve çağdaşları için özel bir yeri olan `seyahat` teması etrafında odaklanmıştır. Amacımız, bu temanın semboller yoluyla nasıl açığa çık- 'İngilizce karşılığı 'voyage' olan bu tema daha ziyade denizde yolculuğu, 'seyretmeyi' içermektedir. Çalışmamızda kullanılan şiirlerde yolculuğun denizde ger çekleştiği, yaratılan evrenin denizle çevrelendiği, şekillendiği göz önüne alınırsa niçin 'yolculuk' değil de 'seyahat' dendiği daha iyi anlaşılacaktır kanımızca. 54tığı ve işlendiğini ortaya koymak ve bu bakamdan W. B. Yeats'in şiirinde sembollerin bütünleştirici özelliğine işaret etmektir, Herşeyden önce, W. B. Yeats'in sembolizmi şiirsel söyleyiş yöntemi olarak benimseme sindeki etkenlere göz atmakta yarar vardır. Bunların bir kısmı W. B. Yeats'in özgeçmişi ve buradaki karşıtlıklarla ilgilidir. W. B. Yeats bilimsel şüpheciliği ve aklın gücüne inancıyla çağının temsilcisi olan John Butler Yeats'in oğlu olarak dünyaya gelir. Öte yandan, aynı aile gelene ğinde Aydınlanma Çağı ile birlikte başlayan yeni döneme tepkisiyle daha da Hristiyan dinine dönmüş bir büyükbabanın da izleri vardır» Bu iki eğilim W. B. Yeats'in yaşamındaki ve ilerde ancak sembolizm yoluyla çözeceği temel gerilimi oluşturur. Efsanelerle yaşayan, içe dönük, silik, adeta düşsel bir kişilik olan annesi ile, bu dünyada insanın kendisini gerçekleştirmesinin yolunun bilimden geçtiğine inanan erk sahibi baba, bu gerilimin diğer bir kanadını oluşturur. Bütün bunlara bir de ilk gençlik döneminin kimlik arayışları, İrlandalılık ve İngilizlik: arasındaki bocalayışları eklediğimizde, ¥. B. Yeats'in yaşamı boyunca süren karşıtlıkları uzlaştırma arayışının, bu seyahatin ardındaki etkenler daha iyi ortaya çıkmaktadır. ¥. B. Yeats'in içinde yaşadığı, özellikle de 1890-1914 yılları arasındaki bitmek bilmez değişim döne mi âe onun, sembolist şairler safında yer almasında önemli bir etken olmuştur. Bu dönemin tipik özelliği değişim ve devinim, yani belirsizliktir. Bu belirsizlik en iyi ifadesini sembolist şiirde bulmuştur. Sembolist şiirin amacı, şeyleri, dolaylı ya da dolaysız betimleme ya da karşılaştırmalarla tanımlamak değil, onları, okuyucunun zihninde 'uyandırarak' yaratmaktır. Burada temel kaygı, devinimin tüm canlılığı ile yeniden yaratılması ve okuyucunun da, bu yaratım sürecine etkin56 katılımının sağlanmasıdır. Devinimdeki akışkanlık, bir diğer değişle belirsizliğin de dondurulması ve belirlenmesi böylece engellenmektedir. Bu devinimde temel insani özellikleri arama ve bulma, sembolist şairlerin çoğunun ortak özlemidir. Platonizm ve Hristiyanlık'ın, bilim ve rasyonalizmin birbirinden ayırdığı, parçaladığı ruh ve beden, akıl ve duygu, düş ve gerçeklik sembolist söylemde bütünlenmeye çalışılmaktadır. Sembolist şiir, gerçeğin ve düşün tüm ayrıcalıklarını kullanarak ve biraraya getirerek bütünlenmiş bir dünya sunmaktadır. Kuşkusuz, bu dünyanın temel taşları sembollerdir. Bu nedenle W. B. Yeats, sembolist yöntem ve şiirde, aradığı bütünlüğe varma yolunu bulmuştur. Karşıtlıkları reddetmemiş, onları, semboller yoluyla, bu yeni dünyanın vazgeçilmez öğeleri olarak kabul etmiş tir. Burada, İngiliz romantik şairi William Blake ve onun mitolojisinden ne denli etkilendiği açıktır. Böylece, W. B. Yeats sembolizmi, şiiri ve düşüncesinin yöntemi olarak kabul etmiştir. Sembolizm ona, hem doğada, hem de doğa ötesinde olana ulaşma ayrıcalığını tanımıştır. Bu bakımdan semboller büyülü ve mucizevidir. Onlar, yaşamın ve insanın hem maskeleri, hem de gerçek ve mükemmel yansımalarıdır. W. B. Yeats' in bütünlük arayışında geçen seyahati İrlanda sorununa yaklaşımını da kapsamaktadır. Şair, İrlanda'nın bütünleşmesi, kendi kimliği ve sesini bulmasında büyük çaba harcamıştır. Burada da sembolizme olan eğilimi açıktır. Eski efsane ve masalları, içinde yaşadığı çağın ışığı altında yeniden yaratmış, onları zaten barındırdıklarının da ötesinde sembolik değerlerle yüklemiştir. İrlanda'nın gereksinim duyduğu özgün ses, onun şiirinde yükselmiştir. İrlanda Ulusal Tiyatrosu'nun kurulmasında etkin bir şekilde çalışmış, bu sahne için oyunlar yazmıştır. Bu oyunlarda, başta alegoriye daha yakın57 olan sembolizmi gelişmiş, olgun biçimini almıştır. Tiyatroda Noh oyunlarından esinlenerek geliştirdiği epik, göstermeci yöntem, aynı sembolist yöntem ve arayışların bir uzantısıdır. Seyahati boyunca şair olarak geçirdiği değişim, arayış ve sorunları, bu kez geometrik sembolizmi kullan- dığı A Vision adlı eserinde yerlerini bulmaktadır. A Vision W. B. Yeats' in mitolojisinin sistematik bir sunuluşudur. Yapıtta, insan yaşamı ve insanlık tarihini, birbirine karşıt ve simetrik, ortak bir noktada birleşen sarmallar da seyahat etmek olarak sunmaktadır. Devinim döngüseldir. Ay ise bu devinimin sembolüdür. Seyahat, bütünlüğe ulaş mak için yapılmakta, bütünlükse merkezde, yaşamla Ölümün ve tüm diğer karşıtlıkların birleştiği, birbirinin için de yok olduğu noktadadır. Bu nokta, bize göre, W. B. Yeats' in şiirinde.sembol' dür. Yazdığı pek çok şiir arasında, seyahat temasını en çok işleyen ve bu seyahatte aranan bütünlüğe sembollerle ulaşan dört şiir çalışmamızın konusu olmuş tur. Bunlardan The Lake isle of Innisfree şairin geçmişe, hayatın kaynağına yaptığı düşsel seyahati anlatmaktadır. Şiirde bilgi ve masumiyet, gerçek ve düş gibi karşıtlık lar Innisfree sembolünde birleşmektedir. Sailing to Byzantium, Doğu Roma İmparatorluğu' nun başkentine yapılan düşsel seyahati anlatmaktadır. Bu seyahatte yaşlanan beden ve ölümsüzlüğü arayan ruhu bir ara ya getirip, uzlaştırma özlemi en iyi sembolik ifadesini altın kuşta bulmaktadır. Altın kuş hem zamanın, hem de ölümsüz olanın, hem sanatın, hem de sanatçının sembolüdür. Aynı sembol Byzantium şiirinde de tekrarlanmakta dır. Bizans, yine düşsel bir ülke, ölümsüz sanat ve gerçeğin başkentidir. Ancak, bu kez, şehrin kendisi sanatsal yaratım sürecini sembolize etmektedir. Bu süreçte yaşam ve ölüm, gündüz ve gece, kaos ve düzen karşıtlıkları, semboller ve onları yaratan sanatçı aracılığı ile bütünleş-58 mektedir. Öte yandan, Leda and the Swan, şairin döngüsel insanlık tarihi ve insanın bu döngü içindeki seyahati ile ilgili kehanetlerini dile getirmektedir. Leda, aşk ve savaşın sembolüdür. Bir tanrı, bir kadın olarak, bir su kuşu, kuğu tarafından yeni çağa gebe bırakılmıştır. Şiir, W. B. Yeats'in içinde yaşamaktan pek de hoşnut olmadığı akıl ve Hristiyanlık dönemlerinin kapanışını müjdelemektedir. Yeni çağ, tanrıtanımaz kudretin, insan da ortaya çıkan deha ya da tanrının çağıdır. Şiirde bilgi ve güç karşıtlıkları yine aynı ustalıkla Leda ve kuğuda sembolize edilmiştir. Sonuç olarak, seyahat, ¥. B. Yeats için neredeyse vazgeçilmez bir temadır. Çünkü, yaşam ve insanın yaşamı boyu süren bütünlük arayışı işte bu seyahatin ta kendisidir. Böyle bir seyahat karşıtlıkları birleştiren, yukarı da belirtilen türde sembollerle ortaya çıkmaktadır. Seya hatin, yani yaşamın ve ölümün diyalektiği, sanatçı için, sembollerde yatmaktadır. Semboller, W. B. Yeats'in yaşa mı, düşüncesi ve şiirinde aşkın bir birlik ve bütünlüğün merkezidir../.