İki farklı sosyo-ekonomik düzeydeki anababaların çocuklarına uyguladıkları disiplin yöntemlerinin karşılaştırılması: Çocukların algılayış şekliyle

Abstract

Bu araştırma da bireyin kişilik gelişiminde aile nin bir başka deyişla anababa çocuk ilişkilerinin önemi dikkate alınarak, anababaların çocuklarının davranışları karşısında ne tür disiplin teknikleri kullandıkları araştırmaya çalışılmıştır. Çeşitli araştırma bulgularından yola çıkılarak, anne ve babaların uyguladıkları disiplin tekniklerinin cinsiyet ve sosyoekonomik düzey değişikliklerinden etki lenip etkilenmediğini sınamak amacıyla araştırma bu değişkenler dikkate alınarak yapılmıştır. Ayrıca anne ve babaların uyguladıkları disiplin tekniklerinin çocuklar tarafından nasıl algılandığı önemli bulunduğundan araş- tınmada çocuklardan bilgi alma yoluna gidilmiştir. Bu çerçevede alt ve üst sosyoekonomik düzeyden gelen kız ve erkek çocuklar tarafından anne ve babalarının beğendikleri ve beğenmedikleri davranışların ve> bu davranışlar karşısında kendilerine uygulanan disiplin tekniklerinin nasıl algılandığının araştıılması amaç lanmıştır. Çocukların algılarının. incelenmesi planlandığı -88-için, veriler çocukların topluca bulunduğu okullardan toplanmıştır. Bu amaçla, örneklem olarak üst sosyoekono mik düzeyi temsil eden Özel Amerikan Lisesi ve alt sosyoekonomik düzeyi temsil eden Sıdıka Rodop Lisesi' nin orta bölümlerinde okuyan (12-13 yaş arasında) toplam 120 çocuk seçilmiştir. Bilgi toplama aracı olarak açık- uçlu sorulardan oluşan bir anket hazırlanmıştır. Daha önce de belirtildiği gibi, araştırma sonuçlarının konuyu yerel hatlarıyla aydınlatmaya ve bu konuda ileride kul lanılabilecek standart bir ölçme aracının oluşturulabil mesi ne katkıda bulunabileceği düşünülmüştür. Elde edilen araştırma bulgularına göre,her iki sosyoekonomik düzeydeki anne ve babaların hem kız hem de erkek çocuklarında saygı, itaat, ana babaya sorumluluk ve bağımlılık davranışlarını beğendikleri; bu davranışın erkeklere göre kızlardan daha çok beklenildiği söylene bilir. Çocuklarda beğenilen davranışlara anne ve baba ların genellikle sevgi gösterme tepkisini verdikleri, ancak her iki sosyoekonomik düzeyde de annelerin babalara göre daha çok sevgi gösteren olarak algılandığı yine annelerin sevgi göstermeyi daha çok erkek çocuklarında kullandıkları bulunmuştur. Çocuklar ise ana babalarının kullandıkları bu tepkiler karşısında genellikle kendiyle ilgili olumlu duygular hissetmektedir. Çocuklarda beğenilmeyen davranışlara ann* ve baba ların ilk tepkilerinde genellikle sözel cezaya, daha sonra da açıklama yöntemine başvurdukları, davranış devam ettiği -89-taktirde alt sosyoekonomik düzey annelerin cinsiyet ay rıma yapmaksızın ham kız ham da erkek çocuklarında fiziksel cezayı uyguladıkları, bu gruptaki babaların İse fiziksel cezayı genellikle erkek çocuklarına uyguladıkları bulunmuştur. Yine de fiziksel cezanın alt sosyoekonomik düzeyde de yaygın olarak kullanılmadığı görülmektedir. Buna karşılık her iki sosyoekonomik düzeyde de yaygın olarak sözlü gazanın uygulandığı belirtilmiştir.Çocuk- ların tepkiler karşısında genellikle kendiyle ilgili olumsuz duygular hissettikleri görülmektedir. Ayrıca her iki sosyoekonomik düzeyde de gocuklar kendilerine ana baba lan dışında da disiplin uygulayan kişiler bulunduğunu belirtmişlerdir. Alt sosyoekonomik düzeyde bu kişilerin daha çok büyük ağabey* -ye` ablalar oldukları, üst sosyoekonomik düzeyde ise büyükanne ve büyük babalar oldukları anlaşılmıştır. Türkiyede çocuk disiplini konusunda yapılacak ileriki araştırmalarda bu durumun dikkate alınmasının ve ayrıca ailede herhangi bir bireyin çocuğa uyguladığı disiplin karşısında diğer lerinin de tepkilerinin, yeni bireyler arası etkileş-, melerin, incelenmesinin uygun olacağı belirtilmiştir.