Kişisel projelerin organizasyonu ve örüntüsü açısından yaşam doyumu

Abstract

V. BÖLÜM ÖZET VE SONUÇLAR Bu araştırmada, yaşama ilişkin sübjektif bir değerlendirme olan yaşam doyumu, günlük yaşam içerisindeki aktivitelere göre incelenmiştir. Yapılan analizler, yaşam doyumu bilişsel değerlendirmesinin kişisel proje değişkenlerine göre ifade edilebileceğini göstermiştir. Araştırma, yaşamdan alınan doyumun büyük ölçüde amaçlı kişisel uğraşılara dayanan bir sonuç olduğunu ortaya çıkarmıştır. Öğrenci örnekleminden elde edilen bulgular, planlılık, tutarlılık, kişisel kontrol, haz kapasitesi ve kendine güven gibi kişi özelliklerinin; sosyal onay ve sosyal katılım gibi çevre özelliklerinin; proje nin diğer projeleri engelleme derecesi ve bütün projelerden ortaya çıkan uyum değeri gibi sistem özelliklerinin yaşam doyumunu belirlemede etkili olduklarını göstermiştir. Bu sonuçlar, Palys ve Little(1983) ' m bulgularıyla ve yaşam doyumu literatürüyle paralel niteliktedir. Yaşam doyumu yargısına neden olan değişkenlerin genelliğini araştırmak üzere ikinci bir Örneklemde analizler tekrarlanmıştır. Bu örnek- 1 emden elde edilen bulgular, yetişkin yaşam doyumunun, öğrenci yaşam doyumundan farklı olduğuna işaret etmiştir, üniversite mezunu, meslek sahi bi yetişkin bireyler için projenin çevreye duyurulması (bilinirlik) ve projenin bireyin yaşam stiline uygunluğu, projeye zaman ayrılmasını ve bireysel bağlanmayı sağlamak suretiyle yaşamdan alınan doyuma etkide bu lunmaktadırlar. Yine, genel mekanlarda sürdürülen projelerin sayısı, stres ve objektif engeller, bireyin yaşam doyumunu açıklayan önemli değişkenlerdir. Ortaya çıkan bu sonuçlar, genel mekanların psikolojik önemine ilişkin çevre psikolojisinin bulgularını desteklemiştir. Ayrıca stres değişkeni, birçok yaşam doyumu araştırmacısı tarafından kritik bir etmen olarak değerlendirilmiştir (örneğin, Abbeys ve Andrews, 1986). ır>üObjektif engel sayısı değişkeni, ülkemizde bireylerin yaşam doyumuna etkide bulunan objektif koşulların.sosyo-kültürel değerlerin ve yönetsel anlayışların önemini ortaya koymaktadır. Bu durum, gelişmiş batı ülkelerine oranla gelişmekte olan ülkelerde, yani çevresel istikrarın bulunmadığı sosyal bağlamlarda, davranışların açıklanmasında salt bilişsel bir yaklaşımdan ziyade çevre uyaranlarının da dikkate alınması yönün deki görüşlerle(Bilgin,1990) uyuşmaktadır. Ülkemizde yetişkin bireylerin yaşamdan aldıkları doyumu inceleyecek yeni araştırmaların, bilişsel et menlerin yanısıra, duygusal, çevresel ve objektif etmenleri de araştırma desenlerine katmaları, yerinde bir seçim olacaktır. Psikolojik süreçleri incelemede bir analiz birimi olarak kişisel projeler, maddi ve sosyal kaynak, kişinin projelerini sürdürürken karşı karşıya kaldığı yönetsel anlayış ve sosyo-kültürel değerler gibi yeni değerlendirme boyutlarıyla zenginleştirilmelidir. Ülkemiz yetişkin bireyleri, projelerinin değişik aşamalarında sözü geçen değişkenleri muh temelen değerlendirmektedirler. Yine bu yaklaşımın oldukça yoğun ve zaman alıcı bilişsel hesaplamaları içerdiği dikkate alınırsa, bazı proje değişkenlerinin çıkarılması veya birbirine yakın anlamlar taşıyan bazı değişkenlerin ortak bir ad altında gruplanması yerinde olur. Ancak, böylesi kararlar, ayrıntılı deneysel çalışmaların sonucuna göre verile bilir. Bu nedenle, yaşam doyumu ile kişisel projeler sistemi bağıntısı üzerinde daha fazla çalışılması gereklidir. 166

ABSTRACT In this study, the systemic appraisal of personal project system ?was utilized as an approach to understand perceived life satisfaction. Besides this approach, the objective obstacles which individuals may perceive as they perform their projects were evaluated as an important life satisfaction factor. Variables were derived from the Personal Project Matrix, Cross-Impact Matrix, Objective Obstacles Scale, and Satisfaction with Life Scale. Based on these scales a field research was done in two seperate studies, one with a university sample, the other with a professional sample which consisted of married, high level educated(they have at least B.Sc. or B.A.. degree) persons. The data were analyzed with stepwise regression and discriminant analysis statistical techniques. The findings showed that personal project system variables explained and differentiated perceived life satisfaction. Especially, control perceptions on projects, others' view about projects, visibility of projects, success expectation about projects, involvement- in projects of high short-term importance, congruency between person's life values and his/her projects, and absorption with project variables explained and discriminated the variability of reported life satisfaction in the university sample. On the other hand, projects- performed in general pla ces, perceived stress from carrying on projects, visibility of projects, time adequacy which person devoted to projects, self-identity of pro jects, and absorption with project variables had the most meaningful effects on reported life satisfaction judgements of professionals. Objec tive obstacles variable had meaningful effect only on professionals' life satisfaction judgements.