Lise öğrencilerinde sosyal destek kaynakları ve stres ile ruh sağlığı arasındaki ilişki

Abstract

vi ÖZET Bu çalışmanın amacı, lise öğrencilerinde sosyal destek kaynakları ve algılanan stres ile ruh sağlığı arasındaki ilişkinin incelenmesine yöneliktir. `Sosyal destek^stres ve ruh sağlığı ilişkisi.batıda yapılan pek çok araştırmaya konu olmuştur. Yapılan araştırmalardan elde edilen bulgular iki temel görüş üzerinde toplanmıştır : Bunlardan birincisi; sos yal desteğin sağlığı doğrudan etkilediği ve sosyal desteğin olmamasının hastalığın oluşumuna yol açacağı görüşünü savunmaktadır. (Henderson, Byrne, Duncan; 1980) İkinci görüşe göre ise, sosyal destek, stresin et kisini tampon görevi görerek hafifletmektedir. (Leavy, 1983; Cohen ve Wills, 1985; Warheit, 1979) Yukarıda açıklanan görüşler doğrultusunda, batıda ergenler üzerini de yapılan çalışmalarda da algılanan sosyal destek arttıkça, stres verici yaşam olaylarına, semptomatık tepkilerin azaldığı yolunda bulgular elde edilmiştir. (Armsden, Greenberg; 1987) Bu güne değin elde edilen bulgular doğrultusunda, konunun farklı bir kültürde incelenmesi düşünülmüştür. Araştırmanın örneklemi, farklı liselerde öğrenimini sürdüren 205 kız vl80 erkek öğrenciden oluşmuştur. Veri toplama aracı olarak, Birey sel Bilgi Formu, Algılanan Arkadaş Desteği Ölçeği, Algılanan Aile Des teği Ölçeği, KAS-S Formu ve Ergen Sorunları Ölçeği kullanılmıştır. Araştırma bulguları, tüm grup için, Algılanan Stres Düzeyi ile Algılanan Kuhsal Problemler arasında olumlu, Algılanan Stres Düzeyi ve Algılanan Aile Desteği arasında ters bir ilişki olduğunu göstermektedir. Aynı şekilde Algılanan Aile Desteği ile Algılanan Ruhsal problemler a- rasmda ters bir ilişkinin olduğu bulunmuştur. Algılanan Sosyal Destek ile Algılanan Stres Düzeyi değişkenleri arasında Algılanan Ruh Sağlığı düzeyine etkileri açısından karşılıklıVI 1 ilişki (interaction) bulunmuştur. Bu sonuç bize, ergenlerde Algılanan Sosyal Destek Düzeyi ile Algılanan Stres düzeyi arasında, Ruh Sağlığı ile ilişkileri açısından karşılıklı etkilerin söz konusu olduğunu göstermek tedir. Tüm bulgular bir arada ele alındığında elde edilen sonuçların, ba tı kültüründe konuyla ilgili yapılan pek çok araştırma sonuçlarıyla ben zerliği söz konusu olmaktadır. Sosyal destek Ruh Sağlığını olumlu yönde ve doğrudan etkilemektedir. Aynı zamanda Sosyal Destek, stresi tamponla- yıcı özelliğe de sahiptir ve stresin etkisini hafifleterek Ruh Sağlığını olumlu yönde etkilemektedir. (Main or Direct-Effect Model/Buffering-Ef fect Model) (Cohen ve Wills, 1985; Henderson, Byrne, Duncan;1980) Bundan sonra yapılacak araştırmalarda, algılama Üzerinde önemli etkileri olan, kişilik özellikleri ve stresle başa çıkma değişkenlerinin de ele alınarak incelemeler yapılması, sosyal destek ve stres kavramları na, daha bütüncül yaklaşımlar getirerek ölçümler yapılması, grupların çeşitli yönlerden eşleştirilmesi, anne-babalarla ilişkilerin ayrı olarak incelenmesi önerilmiştir. Ayrıca veri toplama aracı olarak öz-bildirim (self-report) türü ölçeklerin yanında, kişisel ve durumsal faktörleri or taya koymada daha elverişli olabilecek yarı-yapılandırılmış ölçeklerden ve klinik görüşmelerden yararlanılması önerilmiştir.

viii SUMMARY The purpose of this study is to investigate the relationships between social support resources, stress and mental health among high school students. Our sample constitutes of 205 female and 180 male high school students. `Perceived.Support from Friends Scale, Pss-Fr``Perceived Support from Family Scale-, Pss-Fa`,` Katz Adjustment Scale, Subjects' Form`, A- dolescent Concern Scale` and `Personal Data Form` were used. The results show positive relationships between stress and mental health and negative relationships between stress and perceived support from family and friends. Additionally it was found that there were re lationships between perceived support from family and friends and mental health status. The effects of social support and perceived stress on mental health were also examined. The analysis of variance results show that there were significant relationships between social support and perceived stress. We discussed our conclusions and compared our findings whit other related research material. Suggestions were also made for further studies in this area.