Annelerin çocuk yetiştirme tutumlarına etki eden faktörler: Demografik özellikleri kendi yetiştiriliş tarzları çocuk gelişimine ilişkin bilgi düzeyleri ve çocuğun mizacına ilişkin algıları

Abstract

Bu araştırmada, annelerin çocuk yetiştirme tutumlarına etki eden faktörlerin belirlenmesi ve hangi faktörlerin söz konusu tutumlar üzerinde daha etkin olduğunun ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda, özel ve kamu kuruluşlarına ait anaokulları aracılığı ile 3-6 yaş arasında çocuğu olan 145 anneye ulaşılarak, kendilerinden soru formu aracılığı ile, hem çocuk yetiştirme tutumları hem de bu tutumlara olası etkileri düşünülen faktörler konusunda bilgi alınmıştır. Soru formu annelerin demografik özellikleri, kendi yetiştiriliş tarzları, çocuk gelişimine ilişkin bilgi düzeyleri, çocuklarının mizacına ilişkin algılarını belirlemek ve çocuk yetiştirme tutumlarını ölçmek üzere hazırlanmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgular şöyle özetlenebilir: Çocuk yetiştirme tutumları üzerinde en etkin faktörün eğitim düzeyi olduğu, eğitim düzeyi yükseldikçe kişilerin yetkin yaklaşıma eğilimleri artarken, otoriter, koruyucu ve ilgisiz olarak nitelenen diğer tutumlara eğilimlerinin azaldığı belirlenmiştir. Eğitim düzeyi kişilerin kurdukları aile yapısını da bir ölçüde belirlemektedir. Eğitim düzeyinin yüksek olduğu ailelerde eşlerin çocuk bakımı ve eğitimini paylaştıkları ve bunun eşler arasındaki ilişki kadar anne çocuk ilişkisini de olumlu yönde etkilediği gözlenmiştir. Çocukların cinsiyetinin anne tutumları üzerinde önemli rol oynamadığı, yalnız kız çocuklara erkek çocuklardan daha koruyucu yaklaşıldığı belirlenmiştir. Annelerin kendi yetiştiriliş tarzları da tutumları üzerinde etkili olmaktadır,ancak bu etkinin yönü. kişilerin kendi yetiştiriliş tarzlarını onaylamaları ve onaylamamaları halinde farklılaşmaktadır. Annelerinin çocuk yetiştirme 6 tutumunu onaylayan kişilerin annelerine benzer tutumlar geliştirdikleri,H4 onaylamayanların ise sevgi boyutunda anneleri ile uyuşma göslerirken. konirol boyutunda annelerine ters tutumlar içine girdikleri gözlenmiştir. Annelerinin ilgisiz tutumunu onaylamayan kişilerde otoriter, otoriter tutumunu onaylamayan kişilerde ilgisiz tutuma eğilim belirlenmiştir. Bu durum Freud'un psikoanalitik kuramında belirttiği aynı cinsiyetten ebeveynle özdeşimden çok sosyal öğrenme kuramında yer alan model alma davranışı ile bağdaşmaktadır, çünkü kuramda kişilerin taklit ve model alma durumlarında seçici olabilecekleri belirtilmektedir. Çocukların mizacının anne tutumları üzerinde istatistiksel olarak anlamlı sayılabilecek etkileri olmadığı belirlenmiştir. Bu durumun ölçme aracındaki eksikliklerden kaynaklanabileceği düşünülmektedir. Annelerin çocuk gelişimine ilişkin bilgi düzeylerinin de tutumlar üzerinde etkili olduğu ve eğitim konusunda olduğu gibi, bilgi düzeyindeki artışın da yetkin çocuk yetiştirme tutumlarına eğilimi arttırdığı belirlenmiştir. Bağlamsal görüş açısından bakıldığında, herhangi bir faktörü bağımsız olarak ele almak ve tutumlar üzerindeki etkilerinden söz etmek yanıltıcı olabilmektedir. Çünkü kişilerin tutum ve değerleri üzerinde, eğitim düzeyleri, sosyo-ekonomik durumları, geçmiş yaşam deneyimleri, gelecekten beklentileri ve kurdukları aile içinde eşleri ve çocuklarıyla ilişkileri gibi pek çok faktör aynı anda etkili olmaktadır. Bu nedenle, eğitim düzeyinin tutumlar üzerinde en belirleyici etken olduğunu söylemek dahi, kişilerin eğitim durumlarına bakarak çocuk yetiştirme tutumları konusunda tahmin yürütmemize olanak sağlamamaktadır.