Cultural materialism: Text and context relation in Jane Austen`s works

Abstract

262 ÖZET Kültürel materyalizm 80'li yıllarda Raymond Williams'in Marksist düşünceden kaynaklanarak geliştirdiği tartışmadan dayanak alarak ortaya çıkmış bir eleştiri yöntemidir. Kültürel materyalistler edebi eserleri kültürel bağlamlar içerisinde değerlendirirler, ve eserlerin yaratıldıkları tarihi dönemde söz konusu olan maddi güçler ve üretim ilişkilerinden etkilendiklerini varsayarlar. Bu nedenle metnin kendi bağlamı içerisindeki baskın ideolojiye koşut gibi görünen ancak bir noktada yazarın aykırılığını ele veren yönleri ön plana çıkarırlar. Baskın ideoloji genellikle politika dışında aile, evlilik, eğitim ve davranış biçimleri gibi olgularda kendisini gösterir. Böylece aykırı okuma yöntemi metnin baskın ideolojiye nerelerde ve ne dereceye kadar uyduğunu ya da aykırı düştüğünü saptamayı amaçlar. Yukarıda dile getirilen çerçevede tezin birinci bölümünde, kültürel materyalizmin teorik alt yapısı ele alınmıştır. Jane Austen'in ideolojik konumunun ve yaşadığı dönemin kültürel yapısının aydınlanması amacıyla, tezin ikinci bölümünde, Jane Austen'in hayatı mektuplarıyla birlikte anlatılmış, üçüncü bölümde ise onsekizinci yüzyıl ve ondokuzuncu yüzyılın ilk otuz yılındaki sosyal, siyasal, ekonomi ve edebiyat alanlarındaki gelişmelerin dökümü yapılmıştır. Tezin dördüncü bölümünde, Jane Austen'in altı eseri, metin bağlam ilişkisi çerçevesinde incelenerek aykırı okuma ile metindeki baskın ideolojiye olan aykırı noktalar bulunmuştur. Sonuç olarak, Jane Austen'in romanlarında genellikle, anne ve babaya karşı görüşlerle yapılan evlilikler, yazarın ilk gençlik döneminde yazdığı eserlerde erkek karakterlerde görülürken, bu durumun yazarın yaşamının ikinci evresinde yazdığı eserlerde değiştiği ve artık aykırı evlilikleri kadın263 karakterlerin gerçekleştirdiği saptanmıştır. Jane Austen'in her romanında bir çok din adamının yer almasına rağmen yazarın din konusunu ideolojik olarak ele almadığı, din adamlarının farklı yapılarda ve başlangıçta ailelerine aykırı evlilikler yapan birer birey olarak ortaya çıkıp sonradan işlevlerini yitirerek birer isim olarak kaldıkları bulunmuştur. Jane Austen'in kitaplar ve eğitim konusunda tutucu bir tavır içerisinde baskın ideolojiye aykırı düşerken, diğer yandan kadın karakterlerindeki davranış biçimi açısından gelişme göstererek son romanında özgür ve cesur bir kadın tipi ile ortaya çıktığı görülmüştür.