Ethnicity in the Modern American Theatre: Histıry and memory in the plays of Anna Deavere Smith, August Wilson, Wakako Yamauchi and Israel Horovitz

Abstract

ÖZET Onsekizinci yüzyıla kadar uzanan bir geçmişe sahip Amerikan tiyatrosunun ilk örnekleri, İngiliz tiyatrosundan uyarlanan oyunlardır. Özgün Amerikan oyunları, ondokuzuncu yüzyılın başmda sahnelenmeye başlamış ve Amerikan toplumunun dönem özelliklerine göre köle ticareti, yerlilerle beyazlar arasındaki kültürel çatışmalar, vahşi batı gibi çeşitli konular ele alınmıştır. Ondokuzuncu yüzyılın sonunda Ibsen, Chekov, Bernard Show gibi Avrupalı oyun yazarlarıyla tanışan Amerikan tiyatrosu, önemli gelişmeler kaydetmiştir. Böylece ynminci yüzyıla oldukça verimli adım atan Amerikan tiyatrosu, yüzyılın başmda Eugene O'Neill, Elmer Rice, Clifford Odets gibi önemli isimler yetiştirecek olan Provincetown Oyuncuları, Grup tiyatrosu gibi etkin tiyatro kuruluşlarına kucak açmıştır. Dönemin sosyal ve ekonomik çalkantıları, diğer pek çok değerli oyun yazarının kaleminde tiyatro oyununa dönüşür. Altmışlh yıllara hızlı giren Amerika Sivil Haklar, Vietnam savaşı, cinsel devrim, siyasal katliamlar, evlilik dahil pek çok geleneksel kuramların çatırdaması, eşcinsellik, vb. pekçok konuyu da sahneye taşır. Dönemin gözde akımı artık avant-garde olmuştur. Sosyal ve politik konulara iyice ısınan dönemin Amerikan tiyatrosu, yetmişli yıllarda da izleyicinin bilincini yükseltmeyi görev edinmeyi sürdürür. Farklı etnik yapılara sahip oyun yazarlarının seslerini duyurmaya başlamaları da aynı döneme rastlar. Etnik azınlıkların kendi öz kültürlerini farklı alanlarda da olsa koruma zamanı gelmiştir. İkiyüzyılı aşkın bir süredir farklı ülkelerden gelen milyonlarca göçmene kucak açan Amerika İrlandalısı, Almanı, İtalyanı, Yunanlısı, 268Polonyalısı, İsveçlisi, Afrikalısı, Korelisi, Çinlisi, Japomı, Yahudisi, vb. ile bir kültür mozayiğidir. Bu mozayiği oluşturan etnik azınlıklar, kaçınılmaz olarak WASP Amerika toplumu (Beyaz Anglo-Saxon Protestan) içinde asimilasyon yoluyla eriyecek ve tarihi geçmişlerinden ve köklerinden tamamen kopacaklardır. Bu durumda etnik yapılarından kopmadan varlıklarını sürdürebilmeleri ancak kültürel bağlamda olasıdır. Böylece etnik azınlıkların tiyatro alanında adlarını duyurmaları, kültürel varoluşun en sağlam kanıtlarından biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Çok-uluslu Amerikan toplumunun çoğul kültür yapısı, etnik azınlıklar sayesinde zengin ve çok sesli bir hal almıştır. Afrikan- Amerikalı oyun yazan ve oyuncu. Arına Deavere Smith ve August Wilson, Japon-Amerikalı Wakako Yamauchi ve Yahudi-Amerikah Israel Horovitz farklı etnik yapıya sahip binlerce Amerikalı sanatçıdan sadece birkaçıdır. Oyunlarında, etnik yapılarına uygun olarak kendi kültür özelliklerini dile getirmişlerdir. Buna göre köle ticareti, zenci müziği, ulusal gurur, aile bağlan, dinsel eğilimler, evlilik gibi konular çok-uluslu kültür bağlanımda ele alınırlar. Hiç kuşku yok ki, çok-uluslu Amerika'da etnik tiyatro, çok- kültürlülüğü sonraki kuşaklara taşıyan en etkin yollardan biridir. 269