İlkokul öğrencilerinin zihinsel engelli yaşıtlarına karşı tutumu

Abstract

117 ÖZET Bu araştırmanın amacı, 8 ve 1 1 yaşındaki ilkokul öğrencilerinin, zihinsel engelli yaşıtlarına karşı olan tutumlarına bu öğrencilerin birlikte eğitim almaları ya da almamaları ve bu birlikteliğin süre ve sıklığının etkisini çeşitli değişkenlere göre incelemektir. Araştırma grubu 207 kız ve 203 erkek olmak üzere toplam 410 öğrenciden oluşmaktadır. Bu öğrenciler alt ve üst sosyoekonomik düzeyde bulunan okullarda eğitim almaktadırlar. Engelli olan ve olmayan öğrencilerin birliktelikleri kaynaştırma eğitimi aracılığıyla olmuştur. Okullarda kaynaştırma eğitiminin bulunup bulunmamasına göre örneklem üç gruba ayrılmıştır. Kaynaştırma eğitimini, aynı sınıfta alanlar, özel sınıfta alanlar ve hiç almayanlar ayrı grupları oluşturmaktadırlar. Bu gruplar arasında karşılaştırmalar yapılarak tutumlar belirlenmeye çalışılmıştır. Öğrencilerin, zihinsel engelli yaşıtlarına karşı tutumlarını belirleyebilmek için sosyal kabul ölçeğinden yararlanılmıştır. Bu ölçek, 1988 yılında ABD, Center for the Study of Social Acceptance in the University of Massachuestts'de Dr. Garry Sperstein tarafından geliştirilmiş ve Dr. Ali Civelek tarafından çeviri ve geçerlik, güvenirlik çalışmaları yapılmıştır. Ayrıca bireysel bilgi formu kullanılmıştır. Verilerin istatistiksel çözümlemesinde, betimsel istatistiğin, frekans, yüzde, aritmetik ortalama ve standart sapma teknikleri ile anlam çıkancı istatistiğin tek yönlü ve çift yönlü varyans analizi teknikleri kullanılarak yapılmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgular şöyle özetlenebilir: Kaynaştırma eğitiminde bulunan öğrencilerin bulunmayanlara göre zihinsel engelli yaşıtlarına karşı daha olumsuz tutumlara sahip oldukları görülmüştür.118 Zihinsel engelli öğrencilere karşı en olumsuz tutuma aynı sınıfta kaynaştırmada bulunanlar, daha olumlu tutuma özel sınıfta kaynaştırmada bulunanlar, en olumlu tutuma da kaynaştırmada bulunmayan öğrencilerin sahip olduğu görülmüştür. Yani birlikteliğin artması tutumları olumsuz yönde etkilediği söylenebilir. Cinsiyet yaş ve sosyoekonomik düzeyin tutumları etkileyebileceği düşünülmüştür. Cinsiyet farklılığının tutumlar üzerine etkili olmadığı elde edilmiştir. Bunun yanında yaşın tek başına etkisinin olmamasına rağmen yaş ve birliktelikler arasında etkileşim bulunduğu görülmüştür. Birliktelik en fazla olduğunda 8 yaş öğrencilerinin, birliktelik azaldığı ya da hiç olmadığında 1 1 yaş öğrencilerinin daha olumlu tutumlara sahip olduğu bulunmuştur. Tüm gruplarda alt sosyoekonomik düzeyde bulunan öğrencilerin daha olumlu tutumlara sahip olduğu görülmüştür. Sonuç olarak, zihinsel engelli çocukların sadece fiziksel olarak okullarda bulunmasının onlara yönelik olumlu tutum oluşumunda yeterli olmadığı görülmüştür. Bu nedenle ülkemizdeki kaynaştırma eğitiminin tekrar gözden geçirilerek gerekli önlemlerin alınması gerektiği bu sonuçlardan görülebilmektedir.

119 SUMMARY In this research, attitudes of elementary school (ages of 8-11) students towards their mentally-handicapped peers were examined. The main purpose of this study is to see if mainstreaming has a positive influence on the attitudes of non-handicapped students toward their mentally-handicapped peers. The research group includes 207 female and 203 male students who were attending schools in high and low socio-economic levels. The students were selected from- the schools taht contained integrated and/or segregrated classes of mentall- handicapped students and schools that had no handicapped students enrolled. Attitudes of non-handicapped students were determined with `the Social Acceptance Scale` that was developed by Gary Spierstein, USA, Center for the Study of Social Acceptance in the University of Massachuessets in 1988. In Turkey, the standardization of the scale has been done by Dr. Ali Civelek. In addition, a questionnaire developed by the researcher was used in this present research. In the statistical analysis, frequency; percentage; arithmetical mean; and standard deviation of descriptive statistic; and one-way and two-way variance analysis were used. The results showed that the students who attended the mainstreaming training at their' schools had more negative attitudes than the ones who did not attend the mainstreaming training. In was observed that the students who attended the mainstreaming training in the same class with handicapped peers had the most negative attitudes towards their handicapped peers. The students who attended the mainstreaming training through a120 special class for handicapped peers in their school had more positive attitudes, and the ones who did not attend this training had the most positive attitudes. It was found that the gender differences had no effect on the attitudes. However, `age` did not effect attitudes alone, there was an in interaction between the `age` and `being together` through mainstreaming. It was observed that the 8-year-old students who had the most interaction with the mentally-handicapped students had positive attitudes; however, the 11 -year-old students who had less or no interaction with mentally-handicapped students had positive attitudes. All students who were in the low socio-economic levels had more positive attitudes, towards their handicapped peers than the ones in high socio-economic level schools.. In conclusion it was observed that only physical presence of mentally-handicaped children in schools were not sufficient enough in the formation of positive attitudes towards them. For this reason, mainstreaming training in Turkey schould be reviewed, and suitable preventions should be taken due to these results.