İslam Hukukunda kabz

Abstract

Kabz; piyasada geçerli olma, tasarrufta bulunma gücü, bir şeyi elle tutup alma, bir meblağı hesaba kaydetme, bir şeyi teslim alarak onda tasarrufta bulunma imkânını elde etmektir. Kabzın tanımı ve nasıl gerçekleşeceği konusunda merkeze alınan Hz. Muhammed'in hadisleri ve klasik dönemlerdeki uygulamalar olduğu gibi önemli ölçüde zamanın ve bölgenin örfü dikkate alınmaktadır. Her devrin kendine ait ticaret metaı değişkenlik gösterebilir. Akitlerde gerçekleşen kabz hakkındaki mezheplerin ihtilaf sebepleri Hz. Muhammed'in satın alınan malın ölçülmeden ve ele geçirilmeden önce satışını yasaklayan hadislerdir. Bu konuda çerçeveyi en geniş tutan Şâfiîler; garar ve haksız kazancı dikkate alarak hiçbir şeyde kabzdan önce satışı caiz görmemişlerdir. Hanefîler ise; garar'ı dikkate alarak kabzdan önce satışı gayri menkullerde caiz görürlerken menkullerde görmemişlerdir. Mâlikîler hadislerde geçen taam'ı (yiyecek maddesi) dikkate alarak yasaklığı sadece yiyecek maddelerinde geçerli görmüşlerdir.Hanbelîler'e göre ise; hadislerde vurgulanan ölçme ve tartma işlerini dikkate alınarak ölçülmeden ve tartılmadan önce mal satılamaz. Malın kabzedilmeden önce hasar sorumluluğu mal sahibine aittir. Malın kabzedilmesiyle hasar sorumluluğu müşteriye geçmektedir. Hasar sorumluluğunun müşteriye geçmesi sebebiyle kabz müşterinin borcu olarak kabul edilir. Kabz öncesi satış yasağı konusunda deliller dikkate alındığında kabz öncesi satışın haksız kazanca sebep olması ve garar içermesi sebebiyle Hanefîler'in ve Şâfiîler'in görüşünün daha genel geçer olduğu ortaya çıkmaktadır. Anahtar Kelimeler: Kabz, hiyaza, tazmin, keylî, veznî, taam.

Kabz; does mean that being valid in market, potential of saving, gripping and getting something with a hand, recording an amount to an account, getting access to the opportunity to dispose of something by taking over it. The definition of Kabz or `how does it occur` depends basically on Hz Muhammed's hadiths and implementation of in classical periods. In addition to that, it is significant that region custom and time must be taken into account. Each era's own commerce goods may show alterability. The controversy reasons of Kabz within religious order that occur in the contracts are hadiths of Hz Muhammed. The hadiths are about the prohibition of selling of goods before measuring and gaining. The cult of Shafii which forms the widest frame about this issue, does not approve religiously permissible of selling of any goods before Kabz by taking into account of unfair gaining. In other cult of Islam; Hanefis the selling of real estate before Kabz is accepted but it is not religiously permissible in movable goods. Malikis; by considering `taam` concept in hadiths accept just only prohibition of comodities. Kabz concept is different in cult of Hanbelies; they take into account measuring and weighing implementation that is highlighted in hadiths, by that view goods can not be sold before measuring and weighing. The damage resposibility of goods belongs to goods owner before Kabz. By the process of Kabz is accepted as debt of customer because of moving of damage responsibility. When evidences of the prohibition of selling before Kabz are taken into account; Hanefiis' and Shafies' views of Kabz are more generally accepted. Because selling of goods before Kabz causes unfair profit