Cemel ve Sıffin savaşlarının İslam mezhepleri tarihi açısından incelenmesi

Abstract

Cemel-Sıffin Savaşları?nı ve bu savaşlar neticesinde ortaya çıkan itikâdî meseleleri ana kaynaklara dayalı olarak ortaya koymayı amaçlayan tezimiz, ağırlıklı olarak Hz. Ali dönemini kapsamaktadır. Olaylar zincirinde konular birbiriyle irtibatlı olduğu için kısmen de olsa Hz. Peygamber (a.s.)?in vefat ettiği dönem ve Hz. Osman dönemine değinilmiştir. Tezimiz, fikir-hadise irtibatı çerçevesinde olayların perde arkasını aralamak, erken dönem kaynaklarına dayanmak ve kaynak kritiğini esas almak gibi Mezhepler tarihi alanının genel prensiplerine uygun olarak hazırlanmaya çalışılmıştır.Tezimizin giriş bölümünde İslam?ın tevhid ilkesine verdiği önem ve bununla birlikte ümmet birliği söylemi ele alınmış, bu doğrultuda Hz. Peygamber (a.s.)?den gelen yetmiş üç fırka hadisi çözümlenmeye çalışılmıştır. Yine bu kısımda İslam tarihinde itikâdî ayrılıklara zemin hazırlayan unsurlar ele alınmıştır. Birinci bölümde Müslümanları itikâdî ayrılıklara düşüren faktörlerden çalışmamızın ana bünyesini de oluşturan Cemel ve Sıffin Savaşları?nın tarihî boyutu, derinlemesine tetkik edilmeye çalışılmıştır.İkinci bölümde ise Cemel ve Sıffin Savaşları?nın akabinde önceleri kısmen de olsa tartışılan veya ilk defa bu savaşlardan sonra tartışılmaya başlanmış olan iman-küfür, büyük günah, imâmet ve kader gibi dört mesele; Hâricilik, Mürcie, Mu?tezile, Şîa ve Ehl-i Sünnet olmak üzere beş mezhep üzerinden incelenmeye çalışılmıştır. Mezheplerin bu meseleler üzerindeki görüşleri zikredilmeden önce bu beş mezhebin her birinin tarihî seyri hakkında kısmî bilgiler verilmeye çalışılmıştır.Anahtar Kelimeler: Cemel, Sıffin, Hz. Ali, Hz. Âişe, Muâviye, İman, Büyük Günah, İmâmet, Kader.

This thesis which includes the battles of Jamal and Siffin and its theological results depending on the early main sources especially covers the period of fourth caliph Ali.This study consist of one introduction and two chapters. In the intorduction the importance given to the principle of unity of Islam (Tawhid) and in this respect the narration which says umma islamiya seperate to seventy-three sects has been analyzed.In the first chapter the historical background of the Camel and Sıffin Battles have been studied in depth. In the second and last chapter theological results of these battles such as believe-misbelieve, cardinal sin, imamat, fate issues have been studied in the respect of Kharijism, Murji?ah, Mutezile, Shia and Ahl-Sunnah the five denominations. Key words: Camel, Sıffin, Caliph Ali, Aisha, Muawiya, faith, cardinal sin, imamat, fate.