Müellifi meçhul bir Çağatayca tefsir ve israiliyyat açısından değerlendirmesi: Peygamber kıssaları

Abstract

Bu çalışma Orta dönem Çağataycası ile kaleme alınmış ve şu an sadece iki nüshası bulunan bir tefsirin İsrailiyat açısından değerlendirmesidir. Eserin bir nüshası Konya Yusuf Ağa Kütüphanesinde 6624 numarada kayıtlı olup, tamamı 1304 sayfa ve tek cilt halindedir. İstinsah tarihi 1544(951h.)dır. Eserin diğer nüshası İstanbul Topkapı Sarayı Müzesi Kitaplığı III. Ahmet bölümünde 16 numarada kayıtlıdır. Bu nüsha iki cilt halinde ve her ciltte 308 sayfa vardır. İkinci cildi Meryem Suresi ile başlamaktadır. İstinsah tarihi ise 1543(950 h.)dır. Eserin müellifi ise bilinmemektedir.Eser üzerinde bu güne kadar Tefsir ilmi açısından herhangi bir çalışma yapılmamıştır. Hamza Zülfikar Topkapı nüshasının başından üç yüz sayfası üzerinde dilsel bir çalışma yapmıştır. Çağatayca Tefsir kaynak açısından çok zengindir. Müellif, muteber tefsir ve İslami eserlerin yanı sıra mezhebi, tasavvufi tefsirler ve diğer İslami eserlerden de çokça istifade etmiştir. Bunun yanı sıra tefsirde Ehli kitap menşeli İsrailiyat türü haberler ve uydurma rivayetler de yer almaktadır. Bu haberlerin herhangi bir değerlendirmeye tabi tutulmadan nakledildiğini görmekteyiz. Anahtar Kelimeler: Kuran-ı Kerim, Tercüme, Tefsir, Çağatayca, İsrailiyat, Kıssa, Peygamber.

This study explores the first commentary of the Quran in Middle-age Chaghatai lanugage, in terms of Israelites; only two Manuscripts of the commentary exist today. One of the manuscripts is kept in Konya Yusuf Aga library in 6624 number and it is one volume consisting of 1304 pages. The duplication copy date is 1544 (915 Hijri). The other manuscript of this Chaghatai exegesis of the Quran is kept in Istanbul Topkapi Palace Museum under the section of Ahmet III in number 16. This version is two volumes; each contains 308 pages respectively. The second volume begins with Surah Maryam (Chapter Mary) and its duplicate copy date is 1543 (950 Hijri). The author of the manuscript is unknown.There has been no exegetical research on this Chaghatai munuscript commentary of the Quran. Hamza Zulfikar has done a linguistic research on the Topkapi version of the Manuscript.It is a very rich commentary in terms of explanation of the Quran in Chaghatai language. Beside using authentic exegetical and Islamic resources, the author has used from sufi and jurisprudential commentaries of the Quran. In addition, in the commentary there are some Israelite false and misleading narratives and reports related to the ?People of the Book?. We have noticed that the author had taken those Israelite reports and narratives without any caution and critique. Key Words: Holy Quran, Translation, Commentary, Chaghatai, Israelites, Story, Prophet.