Konya Bölge Yazma Eserler Kütüphanesi`ndeki Halil Hamid Paşa koleksiyonu`na ait Osmanlı cildleri`nden bazı örnekler

Abstract

Bir mecmua veya kitabın yapraklarını dağılmaktan korumak ve sırasıyla bir arada toplu olarak bulundurmak için, ince tahtadan, deriden veya üzerine deri, kâğıt ve bez gibi şeyler kaplı mukavvadan yapılan kaplara cild denir. En erken cild örnekleri Uygurlara ait olup, Türk Cild Sanatı Tolunoğulları, Gazneliler ve Selçuklularla devam etmiştir. XI. yüzyılın sonlarından itibaren Anadolu?ya hakim olan Selçuklular, Orta Asya Cild San?atı birikimini Anadolu?ya taşımışlar, geliştirmişler çok güzel cildler meydana getirerek Türk-İslâm Cild San?atı içerisinde önemli bir yere sahip olmuşlardır. Karamanoğulları ve diğer Anadolu Beylikleri bu birikimi Osmanlı İmparatorluğuna aktarmışlardır. Diğer sanat dallarında olduğu gibi cild sanatı da Osmanlı döneminde en parlak dönemini yaşamış ve bu dönemde nadide eserler meydana getirilmiştir. Günümüzde ise hak ettiği değeri göremeyen cildcilik neredeyse unutulmaya yüz tutmuştur. Konya Bölge Yazma Eserler Kütüphanesi Türkiye?nin ikinci büyük yazma eser Kütüphanesi olup çok kıymetli yazmalara sahiptir. Isparta Halil Hamid Paşa Kütüphanesi?nden buraya devredilen eserlerin oluşturduğu koleksiyon çalışmamıza esas teşkil etmiştir.Geleneksel Kitap sanatlarımızdan biri olan Türk Cild Sanatı ile ilgili olan bu çalışmanın birinci bölümünde; konunun tanımı, araştırma yöntemi, konu ile ilgili litaratür, Halil Hamid Paşa ve Kütüphanesi hakkında bilgileri içerirken, ikinci bölümünde ise cild san?atının tarihçesi, cildin bölümleri, cildlerin tezyînâtı, cild çeşitleri, cild üslûbları, kullanılan malzeme ve aletler anlatılmaktadır. Üçüncü bölümde ise Konya Bölge Yazma Eserler Kütüphanesi?ndeki Halil Hamid Paşa Koleksiyonu?na Ait Osmanlı Cildleri?nden bazı örnekler incelenmiş, cildlerin motif tahlili yapılmış ve elde edilen bütün veriler değerlendirilerek örneklerin ait olduğu dönem tespit edilmeye çalışılmıştır. Eserlerin fotoğrafları ve çizimleri ile çalışma sonlandırılmıştır.

Covers such as leather, thin wood or a cardboard covered with leather, paper and/or cloth to prevent a magazine or a books pages to be torn apart and keep them intact is called a binder. Earliest examples of such binders were used by Uighurs. Turkish art of binding continued with Tulunids, Ghaznavids and the Seljuks. The Seljuks, which controlled Anatolia since the end of the 11th century, carried their experience of Central Asian art of binding to Anatolia and improved on it to make great binders. This put the Seljuks in an important spot in the Turkish-Islamic art of binding. Karamanids and other Anatolian beyliks transfered their experience in binding to the Ottoman Empire. Like other art forms, art of binding experienced a bright period and during this period, rare works of binding were created. Today however, binding never quite achieved the value it was once given and has been forgotten a forgotten art since.Konya Regional Written Works Library, contains the second largest written works volume which are quite precious. The collection of works which were transfered from Isparta Hamid Pasha Library are the main part of the research in this thesis.In the first part of this research; that deals with Turkish Art of Binding which is a part of traditional art of books, the whole research topic, method of research, literature about the research, information about Halil Hamid Pasha and his library can be found. In the second part; history of the art of binding, sections or parts of binding, ornaments used in bindings, types and styles of binding, tools and material used in binding are explained. In the third part; certain examples like the Ottoman bindings from the Halil Hamid Pasha Collection found in Konya Regional Written Works Library are examined, their motifs analysed and by taking into account all the data from the examples that are examined, the approximate period in which they were made would be determined. The research is concluded with photograhps and drawings of the bindings.