Maneviyat algısı ve diğerkâmlıkla ilişkisi: Kan bağışı örneğinde Türkiye ve Amerika karşılaştırmalı nitel bir araştırma

Abstract

Maneviyat kavramı, son zamanlarda dikkatleri daha çok üzerine çekmiş ve dinden ayrı bir kavram olarak ele alınmaya başlamıştır. Bu süreçte, din ve maneviyatı zıt kutuplara yerleştiren veya birbirinden ayrı olmakla birlikte bu iki kavramının sıkı ilişki içerisinde olduğunu ileri süren yaklaşımlar gibi çeşitli yaklaşımlar ortaya çıkmıştır. Genel olarak maneviyatın, bireysel inanç ve uygulamalar; kutsal olana ve evrene bağlı olma hissi; benliğin ve kişisel potansiyellerin gelişimi; anlam arayışı ve hayat memnuniyeti gibi konularla ilişkilendirildiği söylenebilir. Ancak maneviyatın tanımı noktasında bir uzlaşma olduğundan bahsetmek mümkün değildir. Diğer taraftan, `herhangi bir harici ödül beklentisi olmaksızın bir başkası yararına yapılan gönüllü davranış` olarak tanımlanabilen diğerkâmlık, bilimsel araştırmaya çoğu kez konu olmuştur. Çok sayıda çalışma gerçek diğerkâmlığın olup olmadığını tartışsa da, bir başka insan, grup veya neden için gönüllü olarak yapılan her eylem diğerkâm olarak değerlendirilebilir. Bu çalışma maneviyat kavramının Türk ve Amerikan kültürlerinde nasıl algılandığını ve maneviyat-diğerkâmlık ilişkisini ortaya koymayı amaçlamıştır. Bunun için öncelikle konu ile ilgili kavramsal bir çerçeve sunulmuştur. Bu bölümde Türkçe ve İngilizce literatürde maneviyat kavramına yüklenen anlamlar kronolojik olarak ortaya konmuştur. Diğerkâmlık kavramı ise farklı yaklaşım türleri ve maneviyatla ilişkisi açısından incelenmiştir. Araştırma bölümünde ise nitel yöntemlere başvurulmuştur. Araştırmada, `kuram oluşturma` ve `kültür analizi` desenleri esas alınarak `görüşme` ve `gözlem` yöntemleri kullanılmıştır. Diğerkâmlık, kan bağışı örneğinde ele alınmış ve Türkiye'de 80, Amerika'da 60 kan bağışçısı ile yarı-yapılandırılmış görüşme formuna dayalı mülakatlar yapılmıştır. Gözlemler ise `not alma` ve `fotoğraf çekme` yöntemleriyle kaydedilmiştir. Elde edilen verilere `içerik analizi` uygulanmıştır. Bu çalışma, konu ile ilgili ayrıntılı literatür taramasını ve yapılan araştırmanın sonuçlarını içermektedir.Dizin terimleri: Maneviyat, Ruhsallık, Tinsellik, Spiritualite, Dindarlık, Diğerkâmlık, Özgecilik, Kan Bağışı, Nitel Araştırma, Kültürler Arası Çalışma

Recently, spirituality has attracted increasing attention and is becoming conceptualized as a separate construct from religion. Several approaches have emerged during this period, some of them placing the terms `religion` and `spirituality` into opposite poles while others have asserted them to be distinct but closely interrelated. Generally spirituality is related to individual beliefs and practices such as the sense of being connected to the sacred and the universe, development of self and personal potentials, and the search for meaning and satisfaction with life. However, there is no consensus on the definition of spirituality. On the other hand, altruism, which is commonly defined as `voluntary behavior that is carried out to benefit another person without the anticipation of external reward`, has become a subject matter of scientific inquiry. Although dozens of studies debate whether or not real altruism exists any activity in which time is given freely to benefit another person, group or cause might be considered altruistic behavior.This study aims to reveal individuals' perceived spirituality and its relationship to altruism in Turkish and American culture. A conceptual framework is presented first. The meanings given to the term spirituality in Turkish and English literature are given chronologically in this part. Finally, altruism is investigated from the point of different approaches to the concept and its relationship to spirituality.A Qualitative approach is used for the research that involved. `Interviews` and `observation` as the main methods of this study are based on grounded theory and culture analysis. Altruism is investigated in the case of blood donation. 80 blood donors in Turkey and 60 blood donors in the United States have been interviewed with the help of semi-structured interview protocol. Observations have been documented by means of `field notes` and `photography`. Content analysis has been conducted to the data. This study includes the detailed literature review and the results of the research.Keywords: Spirituality, Religiosity, Altruism, Blood Donation, Qualitative Research, Cross-cultural Study