Hatîb el-Bağdâdî`nin hadis usulü anlayışı

Abstract

Bu çalışmanın gayesi, İslâmî ilimlerin birçok dalıyla ilgilenmiş olan Hatîb'in hadis usûlü anlayışını tespit etmek, onun yazmış olduğu eserlerden ve ortaya koyduğu hadis usulü görüşlerinden yola çıkarak kendisinden önceki ve sonraki hadis usulcüleri arasındaki özgünlüğünün (orjinalliğinin) nereden kaynaklandığını araştırmaktır. Giriş bölümü; araştırmanın amacı, mahiyet ve önemi ile araştırmanın metodu ve kaynaklarından oluşmaktadır. Ayrıca Hadis Usûlü hakkında genel bilgiler ele alınmıştır. Çalışmanın birinci bölümünde Hatîb'in hayatı, , ilmi kişiliği, eserleri ele alınmıştır. Çalışmanın ikinci bölümünde Hatîb'in hadis usulüne dair görüşleri işlenmiştir. Burada onun daha çok el-Kifâye ve el-Câmî adlı eserleri temel alınarak genellikle hadis usûlü içerisinde ilk defa ele aldığı veya genişlettiği ya da değinmediği meselelere temas edilmiştir.Çalışmanın üçüncü bölümünde ise mütekaddimûn dönemi olarak da bilinen zaman dilimine ait ilk hadis usulü eserlerinden el-Muhaddisu'l-fâsıl beyne'r-râvî ve'l-vâî, Ma'rifetü ulûmi'l-hadîs, el-Kifâye fî ilmi'r-rivâye adlı eserlerin mukayesesi yapılmaktadır. Sözkonusu bu üç eser özellikle muhtevası, kaynakları ve metodları yönünden ele alınmaktadır.Üçüncü bölümünde ise Hatîb'in Hadis usûlü alanındaki yeri ve önemi, öncekilerden etkilenmesi ve sonrakileri etkilemesi bakımından onun özellikleri, eserleri, görüşleri ve metodu bakımından Hatîb'n Hatîb in orjinalliği, usulü hadise kazandırdığı konu ve kavramlar, objektifliği ve Hatîb'e yöneltilen tenkitler ele alınmıştır.

Khatib was interested in several branches of Islamic sciences. Therefore, this study, first of all, aims at establishing Khatib's understanding of the method of hadith, and then, following from his works and his considerations regarding the method of hadith, I endeavor to investigate into the question of whence the originality of his methods come from especially in comparison with the methodists of hadith before and after him. It has been given place that the number of sub-subjects such as the purpose of the research, its essence and significance, the method of the research and its resources as well as general information regarding the method of Hadith in the introduction chapter.The first chapter of this study is based on an evaluation the life of Khatib, his scientific personality, his works and finally some works about him.It has been underlined that an evaluation of Khatib's basic considerations of the method of Hadith in the second chapter.It has been highlighted that a comparison tried to be done between three Hadith Methodology books belong to the early Islamic era (known as 'mutekaddimun') which are called as el-Muhaddisu'l-fâsıl beyne'r-râvî ve'l-vâî, Ma'rifetü ulûmi'l-hadîs and `el-Kifâye fî ilmi'r-rivâye throughout the third chapter.In the fourth chapter, it has been discussed that Khatib's role and position regarding hadith methodology (usul al-hadith), his qualifications in terms of his influenced by predecessors and his effects on subsequents, his originality in terms of his works, views and method and concepts which gave to science of hadith. Besides, in this section, we dealt with Khatib's objectivity and crticisms directed at him.