Eş`arîler`in Ebu Hanîfe eleştirisi

Abstract

Islam tarihine baktığımızda İslam'ın farklı coğrafyalara yayılmasıyla beraber müslüman toplum değişik inanç ve kültürlerle karşılaşmıştır. Yabancı toplumlarla diyalog neticesinde de yeni ekoller ortaya çıkmıştır. Bu ekollerin her birisi kendi prensiplerinin İslamî düşünceyi en doğru yansıtan fikirler olduğunu iddia ederken karşılarındakini tekfire kadar gidebiliyorlardı. Bütün bunlara karşılık olarak İslam'ın temel inanç prensipleri belirlenip ilkeleştirildi. Böylece de ehl-i sünnet kelamı oluştu. Bu yolda ehl-i sünnet kelamı'nın iki büyük kolu önemli rol oynamıştır. Bunlardan birisi Ebu'l-Hasan el-Eş'arî'nin kurucusu olduğu Eş'ariyye ekolü, diğeri ise Ebu Mansûr el-Matürîdî'nin temsil ettiği Matüridiyye ekolüdür. Ancak Matürîdiyye'nin ilkeleri Ebu Hanîfe'nin Kelam'da ortaya koyduğu prensiplere dayanır. Ebu Mansur el- Matürîdî bu ilkeleri sistemleştirmiştir. Bu sebeple de sözü edilen ekol uzun zaman `Hanefiyye` şeklinde anılmış, `Matürîdiyye` adını daha sonra almıştır. Bu tezde ise; Ebu Hanîfe ve Eş'arîler'in ehl-i sünnet kelamını temsil etmelerine rağmen Eş'arîler'in Ebu Hanîfe'yi çevresel sebepler, metodların farklılığı ve mezhep taassubu nedeniyle eleştirmeleri ve bu eleştiriler tesbit edilmeye çalışılmıştır

When we consider the Islam History; Muslim Society had met with different beliefs and cultures as Islam had spreaded to different geographies. New schools had appeared as a result of dialogue with foreign societies. Each schools were claiming that their own principals reflect the Islamic Idea best even they can declare other ones as unbelievers. Despite all, basic belief principals of Islam were determined and were made principal. So followers of sunnah Kalam had appeared. Two great branch of followers of sunnah had important role in this way. One of this is Eş'ariyye school whose founder was Ebu'l-Hasan el-Eş'arî and other one is Matüridiyye school which was represented by Ebu Mansûr el-Matürîdî. However principals of Matürîdiyye are based on the principles which were mentioned in Kalam of Ebu Hanîfe. Ebu Mansur el- Matürîdî has systematized those principals. So said school was referred as `Hanefiyye` for a long tine and took the name of `Matürîdiyye` later. In this thesis; although Ebu Hanîfe and Eş'arîler represents the followers of sunnah Kalam, criticism of Eş'arîler for Ebu Hanîfe because of ambient reasons, difference of methods and sectarian fanaticism and those critics were tried to be determined