Adil davranışlar göstermede din eğitiminin rolü: İstanbul Üniversitesi öğrencileri örneği

Abstract

Bu çalışma, ahlaki erdemlerden adalet erdemi üzerinde yoğunlaşmaktadır. Adaleti; dini, ahlaki, felsefi, sosyolojik ve psikolojik yönlerden ele alarak, din ve ahlak eğitim-öğretimi açısından adil olmanın ne olduğunu irdelemektedir. Bu çalışmada, araştırmacı tarafından literatüre ve dini, ahlaki, kültürel alt yapıya uygun olarak hazırlanan `Adil Davranışlar Gösterme Ölçeği (ADGÖ)` ile Asım Yapıcı tarafından hazırlanan, `Dinin Etkisini Hissetme (Dindarlık)` ölçekleri kullanılmakta, adil davranışlarda, din eğitim ve öğretimi ile dindarlığın rolü, bir alan araştırmasıyla tespit edilmeye çalışılmaktadır. Araştırmaya 2012-2013 eğitim-öğretim yılı bahar döneminde, İstanbul Üniversitesi bünyesinde; Astronomi, Çevre Mühendisliği, Elektrik-Elektronik Mühendisliği, Hukuk, İlahiyat, Makine Mühendisliği, Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık, Tıp, Türk Dili ve Edebiyatı fakülte ve bölümlerinde, 1 ve 4. sınıflarda öğrenimlerine devam eden 919 öğrenci katılmıştır. Veriler, basit tesadüfî örnekleme yöntemiyle, anket tekniğinden faydalanılarak toplanmıştır. Bulgular,`adil davranışlar gösterme` de, ailede alınan din eğitim ve öğretiminin, okullarda alınan din eğitim ve öğretimine göre daha etkili olduğunu göstermektedir. İlahiyat Fakülteleri'ndeki din eğitim ve öğretimi, adil davranışlar göstermenin; `inanç-ibadet` yöneliminde istatistiksel açıdan olumlu etkiye sahiptir. Ancak `emanet-doğruluk`, `farkındalık`, `önyargıdan uzak olma` ve `israftan kaçınma` yönelimlerinde, diğer fakülte ve bölüm öğrencilerine göre, anlamlı bir farklılık oluşturmamaktadır. Yine bulgulara göre dini bilgi seviyesi ile adil davranışların; `inanç-ibadet` düzeyi arasında olumsuz ilişki; `farkındalık` ve `emanet-doğruluk` düzeyi arasında olumlu ilişki bulunmaktadır. Dinin etkisini hissetme ile adil davranışların; `inanç-ibadet,` `farkındalık,` `emanet-doğruluk,` `israftan kaçınma` düzeyleri arasında pozitif; `önyargıdan uzak olma` düzeyleri arasında negatif bir ilişki bulunmaktadır.Anahtar Kelimeler: Adalet Erdemi, Adil olma, Adil Davranışlar Gösterme Ölçeği, Din Eğitimi, Ahlak Eğitimi, Değer Eğitimi, Dinin Etkisini Hissetme Ölçeği.

This study focuses on justice-one of the most important moral virtues. By studying justice from religious, moral, philosophical, sociological and psychological aspects, it tries to explain what being fair means in religious and moral education.In this study, the scales `Fair Behaviours Scale` prepared by researcher (Yasemin Güleç) and `Feeling the Influence of Religion (Religiosity) Scale` prepared by Asım Yapıcı which are appropriate with the literature, religious, moral and the cultural background are used, and the role of religiousness and the religious education in just conduct is tried to be searched out within a field study. In the spring semester of the 2012-2013 academic year, at the University of Istanbul, nine hundred and nineteen students at their first and fourth years from Astronomy, Environmental Engineering, Electrical-Electronics Engineering, Law, Theology, Mechanical Engineering, Guidance and Counselling, Medical, Turkish Language and Literature faculties and departments participated in the field survey. Data has been collected by using simple random sampling method and surveys.The findings indicate that the religious and moral eduaction regarding `performing fair behaviours` received in the family is more effective than the one received at school. Religious education in Faculties of Theology has a positive effect in terms of statistics in the orientation of `faith-worship` of ` Fair Behaviors.` However, it doesn't effect a significant difference in the orientation of `trust-righteousness`, `awareness`,`being away from prejudice` and `avoiding prodigality` when compared to other students from different faculties and departments.Besides, the findings indicate that there is a negative correlation between the religious knowledge level and `faith-worship`; a positive correlation between `awareness` and `trust-righteousness` of the fair behaviours. There's a positive correlation between feeling the influence of religion and the levels of `faith-worship`, `awareness`, `trust-righteousness`, `avoiding prodigality` of fair behaviors. In contrast, there exists a negative correlation between `being away from prejudice`.Key Words: Value of Justice, to be fair, `Fair Behaviors Scale`, Religious Education, Moral Education, Education of Values, `Feeling the Influence of Religion (Religiosity)`