Siyasi, sosyal ve kültürel tarihe kaynaklığı yönüyle İslâm iktisat kaynakları: Ebû Yûsuf`un (v. 182/798), Kitâbü`l-Harâc ve Ebû Ubeyd`in (v. 224/838), Kitâbü`l-Emvâl örneği

Abstract

Bu tezde Ebû Yûsuf'un (v. 182/798), Kitâbü'l-Harâc ve Ebû Ubeyd'in (v. 224/838), Kitâbü'l-Emvâl adlı eserlerinde verilen bilgiler siyasi ve sosyal tarihe kaynaklık etmesi yönüyle ele alınarak incelenmiştir.Genel de mâli hukuk alanında yazılmış eserler olarak karşılaştığımız harâc ve emvâl kitapları özellikle ilk dönem itibarıyla salt maliye hukuk sahasında bize bilgiler aktaran kaynaklar olmadığı tespit edilmiştir. Ebû Yûsuf'un `Kitâbü'l-Harâc` isimli eseri harâc kitapları arasında yazılmış günümüze ulaşan ilk eser olma niteliği taşımaktadır. Harûn Reşîd'in isteği üzerine kaleme alınan bu eser, maliye hukuk alanında yazılmış bir eser olmasına rağmen Ebû Yûsuf'un çeşitli konulardaki görüşlerine delillendirmek için Hz Peygamber ve sahabe dönemi uygulamalarından bahsetmektedir. Özellikle Hz Peygamber ve Hz. Ömer dönemi uygulamalarının yoğun bir şekilde işlendiği görülmüştür.Emvâl Kitaplarından birisi olan Ebû Ubeyd'in `Kitâbü'l-Emvâl` adlı eserinde Hz. Peygamberin çeşitli zamanlarda yazmış olduğu mektup ve anlaşmalar geniş bir şekilde yer almaktadır. Ayrıca kendi dönemine kadar olan siyasi ve sosyal olaylarla ilgili bilgiler de vermektedir.Bu iki eserin içerisinde dağınık bir halde bulunan bilgileri kronolik bir sıra içerisinde belli başlıklar altında toplayarak anlamlı bir bütün olamasın da çaba göstererek değerlendirdik.

In this thesis, information given in the written works Kitâbü-l Harâc by Ebû Yûsuf (v. 182/798) and Kitâbü-l Emvâl by Ebû Ubeyd (v. 224/838) are examined in aspects of political and social history.Harâc and Emvâl books, which are about the law in general, are detected that they are not the sources that inform us in the area of first period financial law.Kitâbü-l Harâc by Ebû Yûsuf is qualified as the first work ever written about harac. Although this work which was written at the request of Harûn Reşîd is about financial law, it mentions about applications of periots of Prophet Muhammed and Sahabes to support Ebû Yûsuf's thoughts. Especially applications in Prophet Muhammed and Caliph Omer periods are commonly seen in this work.There are letters and contracts written and made by Prophed Muhammed in various times in Ebû Ubeyd's Kitâbü-l Emvâl which is one of the Emvâl books. It also gives information about political and social events untill his term.I gathered the scattered information and put them in cronological order with certain titles in these two works in order to make them meaningful.