Cezire-i Mesnevi ve şerhlerine göre Mevlevî sülûkü

Abstract

Bu çalışmada XVI. Yüzyıl Mevlevî şeyhlerinden Yûsuf Sîneçâk'ın Cezîre-i Mesnevî Adlı seçkisi ve şerhlerine göre Mevlevî Sülûkü incelenmiştir.Çalışma, bir giriş, üç bölüm ve eklerden oluşmaktadır. Giriş bölümünde, çalışmanın amacı, kapsamı ve kaynaklarının yanısıra Mesnevî'nin irşâd yönü ve XVI. Yüzyıla kadar Mesnevî üzerine yapılmış olan çalışmalar incelenmiştir.Birinci bölüm Yûsuf Sîneçâk'a tahsis edilmiştir. Burada müellifin hayatı, eserleri, tasavvufî kişiliği ve etkileri incelenmiştir.İkinci bölüm, çalışmanın çerçevesi olan Cezîre-i Mesnevî ve şerhlerinin incelenmesine tahsis edilmiştir. Burada Osmanlı telif geleneğine değinilerek, telif türlerinden `metin` ve `şerh` konusu incelenmiş, Osmanlı'da Mesnevî şerhlerinin genel özellikleri ele alınmıştır. Cezîre-i Mesnevî ve şerhleri ise genel olarak; yazılış sebepleri ve temel özellikleri bağlamında incelenmiş, nüshaları tesbit edilmiştir.Üçüncü bölüm, Mevlevî sülûküne tahsis edilmiştir. Burada öncelikle çeşitli başlıklar altında `sülûk` konusu ele alınarak incelenmiştir. Mevlevî sülûkü ise müellifin izlediği sülûk tertibine riâyetle, vatan-ı aslîyi talep, tezkiye, tasfiye ve aşk süreçleri sıralamasına göre incelenmiştir.Ekler bölümünde, Sîneçâk Dede'nin, Abdülbâki Gölpınarlı'nın Mevlânâ'dan Sonra Mevlevîlik adlı eserinde yer almayan bir kaç şiirine yer verilmiştir. Ayrıca Sîneçâk Dede'nin kabrinin iki ve son türbedâr Muhammed İslamoğlu'nun bir fotoğrafına yer verilmiştir.

In this study, one of the XVI. Century Mawlawi sheikhs, Yusuf Sînechak's collection called Jazeera-i Mathnawi and according to its commentaries Mawlawi Sulûk/spiritual journey have been studied. The study consists of an introduction, three chapters and appendixes. In the introduction, in addition to the aim, scope and resources of the study; the guidance aspect of the Mathnawi and works on it authored until the XVI. Century have been examined. First chapter has been allocated to Yûsuf Sînechâk. The life, works and the sufistic personality of the author have been studied here. Second chapter has been allocated to the examination of Jazeera-i Mathnawi and its commentaries, which compromises the framework of the study. Mentioning the Ottoman authoring tradition here, we have reviewed the issues of `text` and `commentary` among the authoring types and dealt with the general aspects of Mathnawi commentaries during the Ottoman Era. Jazeera-i Mathnawi and its commentaries have been generally examined in terms of underlying reasons of authoring and its basic features, in addition to determining its editions. Third chapter has been assigned to the Mawlawî Sulûk. First, the issue of `sulûk` has been studied under various headings. Then, Mawlawi Sulûk has been studied according to the sulûk contexture of the author in the order of the processes of `demanding the main homeland`, `clearance`, `purification`, and `love`. In the appendixes chapter, several poems of Sînechâk Dede, which don't exist in Abdulbaki Golpinarli's work called `Mevlânâ'dan Sonra Mevlevîlik` have been included. Moreover, two photos of Sînechâk Dede's grave and a photo of the last tomb keeper, Muhammed İslamoglu, have been included.