İslam Hukukunda hapis cezası ve hapishane

Abstract

Tarih boyunca suç sayılan belirli fiiller bütün toplumlar ve inançlar tarafından yasaklanmıştır, yasağı çiğneyenler de cezalandırılmıştır. Bu cezalardan birisi de hapistir. Tarih'in kaydettiği en eski cezalardan birisi olan hapis; başta Hititler, Asurlar, Persliler, Yunanlılar, Mısırlılar, Bizanslar, Araplar, Eski Türkler… olmak üzere bütün medeniyetlerde uygulanmış bu uygulama günümüzde de devam etmektedir.Hapis cezası, İslam Hukukunda da var olan hürriyeti bağlayıcı cezalardan birisidir. İslam ceza hukukunda suçlar, yaptırımın ağırlığına veya bunların ana kaynaklarda (naslarla) belirlenmiş olup olmamasına göre had, kısas, ta'zîr şeklinde üçe ayrılmaktadır. Hapis, ta'zîr kısmına girmektedir.Kur'ân-ı Kerim'de hapis cezasını öngören açık bir ayet bulunmasa da, hapsin varlığına işaret eden örneklerden söz edilmektedir. Hz. Peygamber döneminde de günümüzdeki şekliyle hapis cezası ve hapishane mevcut değildir. İslam Tarihinde Raşîd Halifeler ve Emeviler, Abbasiler, Fatımiler, Memluklular, Timurlular ile sonraki İslam devletleri hapis cezasına ve dolayısıyla hapishaneye başvurmuşlardır. Osmanlı da başlangıçta hapis cezasını tam ve asli bir ceza olarak uygulamamış ancak Tanzimattan itibaren asli bir ceza olarak uygulamaya başlamıştır.İslam Hukukunda hapis cezası, maksadı göz önünde bulundurulduğunda ihtiyati tedbir ve ceza şeklinde iki ana bölüme ayrılmaktadır. Süresi açısından da müddeti belli olan ve olmayan, süresi belli olan hapis çeşidi de muvakkat ve müebbet hapis şeklinde ikiye ayrılmaktadır.Hapis cezasını sona erdiren başlıca sebepler ise; ölüm, akıl hastalığı, af, tövbe (pişmanlık), zaman aşımı, sürenin bitmesi ve diğer sebeplerdir. Suç işlemiş olsa da mahkumun bir takım hakları vardır. Bunun için mahkumun insan olduğunun unutulmaması ve insani haklarından yararlandırılması gerekir. Hapis cezasının uslandırıcı yönü her zaman beklendiği gibi olmasa da suçu önleyici fonksiyonu inkar edilemez.Anahtar kelimeler: İslam ceza hukuku, suç, ceza, ta'zir, hapis, hapishane, mahpus

Certain actions considered to be crime along with the history have been prohibited by all the societies and beliefs. One of these punishments is imprisonment. Imprisonment that is one of the oldest punishments recorded by history was applied by all the civilizations including Hittites, Assyrians, Persians, Greeks, Egyptians, Byzantines, Arabs, Old Turks and today this application still continues.Prison sentence is one of the punishments that is liberty binding punishment existing in Islamic Law (Sharia). In Islamic Criminal Law, crimes are divided according to the heaviness of sanction and their determination in main sources (with the nas) into three; had, quesas, ta'azir. Imprisonment is included in Ta'azir part. Although there is no verse in the Holy Quran that sets for prison sentence, some examples pointing out the existence of imprisonment are referred. there was no prison sentence and prison in todays form during the period of the Prophet. In the history of Islam, Rashid Caliphs and Omayyad, Abbasids, Fatimid, Memluks, Timurids and the following Islamic states applied to the prison sentence and thereby to prison. The Ottoman did not apply the prison sentences as a whole and principal punishment at the beginning, but the it started to apply it as a principal punishment from reforms.Considering its intention, prison sentence in Islamic Law is divided into two main parts ; principal punishment and punishment. It is also divided into two in respect of period; determinate and indeterminate, the determinate form of prison sentence is also divided into two, temporary and lifelong. Main reasons ending the prison sentence are death, mental diseases, amnesty, penitence (regret), lapse of time, termination of prison period and other reasons.Although convicted committed crime, s/he would have some rights. for this, it should not be forgotten that the convicted is a human and must benefit from human rights. Crime prevention function of prison sentence cannot be denied , although its reformative aspect would ne always be as expected. Keywords: Islamic Criminal Law, crime, punishment, Ta'azir, imprisonment, prison, imprisoned,