Arap ems̱âlinin oluşumunda âyet ve hadislerin etkisi: El - Meydâni`nin Mecma`u`l - Ems̱âli örneği

Abstract

Bu çalışma, Arap atasözünün oluşumunda âyetlerin ve hadislerin etkisini incelemeyi hedeflemiştir. Toplumlardaki dil mantığının oluşumunda yaşam şekilleri ve coğrafi faktörler elbette etkilidir; belki de bunlardan çok daha fazla dinî inançlar etkili olmuştur. Bu çalışmada atasözlerin oluşum sürecinde âyet ve hadislerin etkisinin yanı sıra atasözü hâline gelmiş âyetlerden ve hadislerden, atasözü olup da hadis gibi kullanılan atasözlerine de kısmen değinilmiştir. Tezde konunun sınırlandırılması açısından el-Meydânî'nin Mecma'u'l Ems̱âli'nde yer alan atasözleri esas alınmıştır. Bu sebeple birinci bölümde atasözlerinin tanımı, atasözleri kapsamında deyimlerin ve benzer ifadelerin kullanımı, Arapça atasözlerinin çeşitleri, Arap dilinde atasözlerinin yeri, atasözlerin çıkış yerlerine göre taksimi, atasözlerinin değişip değişmedikleri ve atasözlerin cem (toplama) ve tasnif (sınıflandırma) süreci gibi konulara yer verilmiştir.İkinci bölümde, ilgili kitap ve yazar hakkında bilgi verilmiştir. Değişime uğramadan atasözü olan âyetler ile âyetlerle bağlantılı atasözlerinden örnekler verilmiştir. Hadislerden de atasözü hâlini almış olanlar, hadislerde geçen atasözleri, hadislerden etkilenen ve anlamca birbirine yakın olan atasözlerine değinilmiştir.Sonuç kısmında, konuyla ilgili elde edilen sonuçlar hakkında bir değerlendirme yapılmıştır. Anahtar Kelimeler: Arapça Atasözleri, Arapça Sözlükler, Kuran ve Hadis.

The aim of this thesis is to research the impact of verses and traditions on formation of Arabic proverbs. Geo structure and life style of the society is of course; very important on formation of dialectic language; may be believes are much more important than the others. In this study; as well as the verses and the traditions' impact on formation of proverbs, the verses and traditions used as proverbs and also proverbs that are used as if they are traditions are partly mentioned.To limit the subject of the thesis the proverbs that take place in el- Meydânî's Mecma'ul Emsal are based. That's why, in the first part, the explanations, expressions, the types, the importance, the distinctions according to occurance, if changed or not and the collection or classification process of proverbs take place.In the second part, the information about the book and the author is given. The examples of the verses that used as proverbs connected to verses are mentioned.The proverbs reformed from, mentioned in and impacted from traditions of prophet and having close meaning with proverbs are also represented.In conclusion, the research findings are evaluated.Key words: Arabic proverbs, Arabic dictionaries, Qur'an and Traditions.