Eski harfli kadın dergilerinin Türk İslâm edebiyatına katkıları

Abstract

Osmanlı Devleti'nin basın tarihini inceleyerek başladığımız çalışmamızda Osmanlı Devleti'nde ilk matbaanın kuruluşunu, İbrahim Müteferrika'nın matbaacılık tarihimizdeki yerini ve önemini, ayrıca gazete ve dergiciliğin doğuşunu ve gelişimini kısmen göstermeyi uygun bulduk. Tanzimât'la birlikte edebiyatımızın, gazete ve dergilerimizin, özelde kadın dergilerinin batılılaşma fikrinden etkilendiği gerçeği sebebiyle girişte batılılaşmanın Türk Edebiyatı'na ve kadın dergilerine tesirini işledik. I. bölümde, Tanzimât, I. Meşrûtiyet, II. Meşrûtiyet ve Cumhuriyet dönemleri dergilerini dönemsel karakterleri çerçevesinde tek tek ve kısaca tanıttık. II. bölümde bu dergilerin Türk İslâm Edebiyatı'na katkılarını; manzum ve mensur eserlerdeki dinî-ahlâkî motifler şeklinde ikiye ayırarak göstermeye çalıştık.Çalışmamızın amacı ilk olarak 1869'da çıkmaya başlamış son olarak ise 1926 yılında çıkmış olan toplam 42 kadın dergisinde Türk İslam Edebiyatı'na ait eserlerin, motiflerin bulunup bulunmadığını seçilen metinler çerçevesinde incelemektir. Yaptığımız bu çalışmayla eski harfli kadın dergilerinde hem Türk İslam Edebiyatı'nın motiflerine hem de İslam kültür ve ahlâk anlayışının davranışa yansıması olan âdâb-ı muaşeret konularına dair metinlere rastladık. Daha önce kadın dergileri ile ilgili yapılmış çalışmaların bu konuya aydınlık getirmediğini gördüğümüzden, bu çalışmanın bir eksikliği kısmen de olsa gidereceği düşüncesindeyiz.Anahtar Kelimeler: Osmanlı, matbaa, kadın, gazetecilik, dergicilik, batılılaşma, Türk Edebiyatı, kadın dergileri.

In our work in which we started to inspect press history and journal publishing activities of Ottoman Empire, we found partly suitable to present the foundation of the first press, importance of İbrahim Müteferrika and the birth and development of journal publishing.We studied the impact of westernization with Tanzimat on Turkish Literature and women's periodicals in the first section, for our literature and specifically women's periodicals are affected by the idea of westernization. We introduced briefly the journals of Tanzimat, First Constitution, Second Constitution and Republic Period in the frames of period characters.In the second section, we found suitable to inspect the contributions of these journals to Turkish Islamic Literature under two different headings - moral and religious texts, in poetry and prose.Purpose of our study is to inspect in the frame of selected texts whether there are works or motifs in 42 women's periodicals of Turkish Islamic Literature first commenced to be published in 1869 and last in 1926. In this study we encountered both the motifs pertaining to Turkish Islamic Literature and the texts related to subjects of rules of politeness that conception of culture and morals reverberate through the behaviors in women's periodicals in the old script. Seeing as we noticed that previous studies pertaining to women's periodicals hasn't provided clarification of this subject, we are of the opinion that this study makes up for the deficiency, even partially.Keywords: Ottoman, press, women, newspaper, periodical, westernization, Turkish Literature, women's periodicals.