Köroğlu`nun Kazak varyantları (2 cilt)

Abstract

ÖZET Türkmenlerin `Göroğlu`, Özbeklerin `Goroğlı`. Kazakların `Köruğlı. Anadolu Türklerinin de `Köroğlu` diye bildiği destan kahramanı sadece biz Türkler arasında değil, bizimle iç içe ve komşu olarak yaşayan milletler (Gürcüler. Ermeniler. Tacikler) tarafından da bilinmektedir. Köroğlu destanının bu kadar geniş bir bölgeye yayılmasının sebebleri nelerdir? Belli bir bölgede ortaya çıkıp insanlar arasındaki coğrafi ve tarihi bir takım ilişkiler sayesinde mi başka bölgelere yayılmıştır Böyle birçok soruya cevap verebilmek için Köroğlu destanının bulunduğu bütün Türk boyları ve diğer halklardaki varyantlarının mukayeseli olarak incelenmesi gerekmektedir.Biz de bu amaçla Köroğlu'nun Kazak varyantlarını yapısal yönden inceleyip, bu yapıya etki eden faktörlerden çevre ve icracılar (Akın, Jırav, Jırşı) üzerinde özellikle durduk. Tezimizin giriş bölümünde; Kazak sözlü kültür geleneği içinde destan türü ve bu türün alt grupları hakkında geniş bilgi verdikten sonra, Köroğlu anlatmalarının bu destanlar içindeki yerini belirtmeye çalıştık. Daha sonra, Kazaklardaki sözlü kültür geleneği içinde `Jırav` ve `Jıravlık` geleneği, `Akın` ve `Akınlık` geleneği, `Jırşı` ve `Jırşılık` mektepleri üzerinde durulmuştur. Birinci bölümde, Köroğlu destanının Kazak versiyonu üzerinde yapılan araştırmaları şu başlıklar altında belirttik: a- Sözlü ve yazılı kaynaklardan derlenen metinlerin yayımlanması, b- Araştırma ve İncelemeler. İkinci bölümde, Köroğlu' nun Kazak anlatmalarının yapısı üzerinde durulmuş ve bunlarda görülen birçok epizot ve motifin Türk destanlarında genel olarak kullanılan epizot ve motiflerle benzerlikleri ve farklı yönleri incelenmiştir.. Üçüncü bölümde, elimizde bulunan sözlü kaynaklardan derlenmiş veya kitap halinde neşredilmiş 29 Köroğlu anlatmasının kısaca özetleri verildikten sonra, dördüncü bölümde bu anlatmalardan 6 tanesinin transkripsiyonlu metni ve bu metinlerin Türkiye Türkçesine aktarmaları birlikte verilmiştir. Sonuç bölümünde ise. bugünkü Kazak Köroğlu anlatmalarının çok eski bir zamanda ortaya çıkan bir prototipin, her devir ve coğrafyada, her kültürel gaip ve topluluktan farklı özellikler kazanarak günümüze ulaşmış şekli olduğu neticesi çıkartılmıştır.

ABSTRACT The epic hero whose name is `Göroğlu` among Turkmens. `Görogh` among Uzbeks. `Köruğlı` among Kazakhs, and `Köroğlu` among the Anatolian Turks is not only known among the Turkish-speaking people, but also the neigh boring nations of Turkish-speaking people, such as Gerogious, Aermanians and Tajiks. What can be the reason for the epic story of Köroğlu has been exist in a wast area and among many different nations9 Was it created in a place and time, and then it has spread in different places and among many nations as a result of historical and geographical relations between those societies'? To be able answers such questions requires a comparative analysis of all the Köroğlu variants has been collected from different societies. In order to answer at least some of the questions raised above, and to help future studies on the epic story of Köroğlu, I have analysed the structural aspects of Köroğlu narratives collected from the Kazakh oral epic tradition. This study also provides information on the Kazakh epic singers. Akın, Jirav and Jırşı. The introduction part of my thesis provides a broad information on the epic as a genre and its sub genres in the Kazakh oral tradition. Following that the place of Köroğlu epic is determined among other Kazakh epic narratives. The introduction is concluded with information on the Kazakh epic singers. `Jirav`, `Akin`, and `Jırşı` and also their tradition. The first chapter of my study deals with studies on the Kazakh version of epic This chapter is divided into two subsections. a. The published texts which collected from the Kazakh epic tradition and manuscripts. b. Research and analyses on the published texts. The second chapter deals with the structural aspects of the Kazakh Köroğlu narratives. In this chapter, the motifs and episodes of the other epic narratives among other Turkish-speaking people. While the third chapter consists of the short summaries of twenty-nine Köroğlu narratives collected from the Kazakh oral epic tradition and from published texts, thefor chapter provides texts with transcription signs and the comtemporary Turkish translation of selected six narratives. It is my conclusion that the Kazakh version of the epic Köroğlu Has been develop from a very old version of the story and it has been reached to present with a number of local additions and changes in many centuries, in different places, and by many different epic singers.