İskenderiye (Mısır) kurtarma kazılarında ele geçen Hellenistik Dönem amphora mühürleri

Abstract

TÜRKÇE ABSTRAKT İskenderiye (Mısır) Kurtarma Kazılarında Ele Geçen Hellenistik Dönem Amphora Mühürleri İ. Ö. 33 1 yılında Büyük İskender tarafından kurulan, Hellenistik Dönem'in Doğu Akdeniz'deki en önemli liman kenti İskenderiye'de (Mısır), Prof. Dr. Jean- Yves Empereur'un başkanlığını yaptığı, İskenderiye Araştırmaları Merkezi (CEA) taralından gerçekleştirilen kurtarma kazılarında ele geçen Hellenistik Döneme ait, farklı kökenlere sahip toplam 689 amphora mühürü bu çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Sayısal olarak, çoğunluğunu Rhodos kökenli mühürler oluşturmakta ve bunları, Knidos, Kos, Thasos, Khios, Pamphylia, Mısır, Kıbrıs ve Paros takip etmektedir. Pistos ve Parmeniskos gruplarına ait birer mühürlü kulpun yanı sıra 32 adet mühürlü kulpun kökeni belirlenememiştir. İskenderiye'de ele geçen ve ilk kez bir doktora tezine konu olan mühürler, dünyanın tek ve eşsiz koleksiyonu olan, İskenderiye'de Greko-Romen Müzesi'ndeki Benaki Koleksiyonu'nda yer alan mühürlerle karşılaştırmalı olarak incelenmiş ve aynı kalıplardan elde edilen baskılar saptanmış ve farklı kökenlere sahip mühürlü kulpların tanıtımı çalışmada sunulmuştur. Mühürlerin çoğunluğunun Rhodos kökenli olması, bu grup mühürlerin daha ayrıntılı incelenmesini gerekli kılmıştır. Buna göre mühürlerin, Rhodos mühür kronolojisine göre tarihlemeleri yapılmıştır. Kente ihraç edilen Rhodos amphoralannın, özellikle Period III (İ. Ö. ca. 210-175) ve Period V'de (İ. Ö. ca. 146-108) yoğunlaştığı görülmektedir. Çalışmada, bu artışların, siyasal, ekonomik ve sosyal olaylarla bağlantısı tartışılmıştır. Kentte ele geçen mühür buluntuları, kronolojik açıdan yararlı olacak, Rhodoslu yeni yönetici-üretici çiftlerinin saptanmasına, yönetici veya üreticilere ait yeni mühür kalıplarının tespit edilmesine ve aynı ismi taşıyan birden fazla üreticinin bulunmasına yardımcı olmuştur. Ayrıca tarihlendirilmeleri kesin olarak yapılmış Rhodos, Knidos ve Thasos gibi mühürlü kulpların yardımıyla, aynı tabakada ele geçen ve kronolojik olarak sorunlu, farklı kökene sahip mühürler daha belirli dönemler içine yerleştirilebilmiştir. Bunların yanısıra çalışmada, ele geçen farklı kökene sahip mühürler yardımıyla kentin Hellenistik Dönem boyunca ticari ilişkiler içerisinde bulunduğu kent devletleri ile söz konusu ilişkilerin dönemlere göre boyutları tartışılmıştır.

ingilizce abstrakt Hellenistic Amphora Stamps Found in the Rescue Excavations in Alexandria (Egypt) This thesis deals with the Hellenistic amphora stamps found in the rescue excavations, made by The Center of Alexandrian Studies (CEA) under the direction of Prof. Dr. Jean- Yves Empereur, in the most important port-city of the East Mediterranean in the Hellenistic Period Alexandria, which was founded by Alexander the Great in 33 1 B. C. Rhodian stamped handles, being the majority of the total 689, are followed by cnidian, koan, thasian, khian, pamphylian, egyptian, Cypriote and parian stamps. The groups Pistos and Parmeniskos are represented by one stamp and 32 stamped handles are considered to be indetermined in origin. Being as the subject of a doctoral thesis for the first time, the stamps found in Alexandria have been examined, and compared with the stamps in the most important, world-famous and the unique collection -the Benaki Collection- preserved in the Greco-Roman Museum in Alexandria. The identical devices have been established and the new stamps of different origins have been presented in this study. As the majority of the stamps is rhodian, this has forced us to examine this group in detail. The rhodian stamps have been dated according to the rhodian stamp chronology. Rhodian amphoras exported to Alexandria point out an increase, especially, in Period III (ca. 210-175 B. C.) and Period V (ca. 146-108 B. C). In the thesis, the relation of these increases with the political, economical and social events has been discussed. The stamps found from the rescue excavations and studied here have pointed out the new rhodian eponym-fabricant pairs which would be useful in the stamp chronology, the new devices of the eponyms and fabricants and the homonyms of certain fabricants. Some of the stamps whose chronology still have problems, have been dated more precisely by the help of the well-dated rhodian, cnidian and thasian stamps found in the same stratum. The stamps of different origins also indicate the commercial relation of Alexandria with other producer centers in the Hellenistic Period. The volume of those relations according to the periods have been discussed in this study.