Taliban döneminde din eğitimi (1994-2001)

Abstract

Taliban hareketi 1994'te ortaya çıkmış, 1996'da Kabil'i ele geçirerek Afganistan İslam Cumhuriyeti yerine İmaret-i İslamî-i Afganistan devletini kurmuştur. 1997-1998 yılları arasında Kuzey ve Kuzeydoğu illerini de alarak Afganistan'ın %90'na hâkim olmuştur. Mezkûr hareket, Ekim 2001'de iç ve dış güçlerin müdahalesi ile çökmüştür. Radikal İslam düşüncesine sahip olan Taliban, ülkede nispi bir şekilde istikrar ve düzen getirebilmiş olsa da tutumunun sert olması nedeniyle Afganistan halkını kendisinden soğutmuştur. Taliban Hareketi, Pakistan ve Afganistan'daki medreselerde eğitim görmüşlerdir. Afganistan'a hâkim olduktan sonra genel-modern okullarda da dinî eğitime daha çok önem vermişler ve genel (modern) eğitim konusunda ihmalkâr davranmışlardır. Medreseleri okullara tercih etmiş ve medreselere maddi ve manevi, her türlü destek sağlamışlardır. Taliban Hareketi, dini ilimleri asıl ve modern ilimleri ferî ilimler kategorisinde değerlendirmişlerdir. Taliban, izlediği eğitim politikasıyla kız okulları kapatılmış, kadınlar eğitim-öğretimden uzak kalmış, okullar medreseleştirilmeye çalışılmış, okullarda giyim-kuşama karışılmış ve sünnet olduğu iddiası ortaya atılarak Afganistan'ın yerel kıyafetinin giyilmesi zorunlu kılınmıştır. Dolaysıyla bu dönemde Afganistan'ın eğitim sistemi büyük değişim geçirerek genel seyrini elden vermiştir. Anahtar Kelime: Afganistan, Taliban, Din, Medrese, Eğitim.

Taliban movement rose in 1994, in 1996 they captured Kabul and changed Islamic Republic of Afghanistan into Islamic Emirate of Afghanistan. Between 1997-1998 Taliban by capturing Northern and Northeastern provinces became dominant above 90 % of the country. Taliban movement was ousted in 2001 thanks to joint operation of foreign forces and Afghan militias. Taliban militias received their training in Pakistani and Afghan madrasas. During their dominance Taliban privileged religious education in mainstream schools and therefore they disregarded modern education. Taliban prioritized religious sciences and they categorized modern sciences as secondary source of education. Under the Taliban, girl schools were closed, women were devoided of their education right, maintream schools were mostly changed into madrasas, modern uniforms of schools were banned and students were enforced to dress the afghan tradional clothing which was considered religiously proper. Thus the education system of Afghanistan under the Taliban movement underwent a great change and therefore it can be argued that Afghanistan education system experienced a malfunction in this period.Key Words: Afghanistan, Taliban, Religion, Madrassa, Education.