Cahit Sıtkı Tarancı`nın üslubu

Abstract

ÖZET Bilindiği üzere edebiyatın malzemesi dildir. Ancak yine bilindiği gibi dil, diğer güzel sanatların aksine sadece edebiyatın malzemesi değildir. Notalar sadece müziğe has bir anlatım aracı iken dil tüm insanların kullanımına açıktır. Çünkü dilin asıl işlevi insanlar arasında iletişimi sağlamaktır. Edebi esere malzeme olmak, dilin yüklendiği ikinci bir işlevdir. Dilin asıl fonksiyonuna bağlı olarak gösterdiği en önemli özelliği, sürekli gelişmesi, değişmesi nicelik açısından da kendini yenilemesidir. Devamlı bir kullanıma sahip olan ve toplumun değişik düzeylerine cevap veren dilde, değişme esas olsa da değişimi ve gelişmeyi sağlayan kurallar hep aynıdır. Binlerce yıldır var olan ve dilin işleyişini belirleyen önemli kurallardan biri metafordur. Temelde mukayeseye dayanan bu kural, aynı zamanda insan zihninin işleyişini de belirleyen bir kuraldır. Bu yüzden dil çoğu dilbilimci tarafından metaforlar mezarlığı olarak nitelendirilmektedir. Bütün bunlarla söylemek istediğimiz dil, binlerce yıllık bir geçmişe ve bu nisbette bir işlenmişliğe sahiptir. Bunun doğal sonucu olarak dilin içinde bir çok, mecaz, istiare, teşbih ve bunların kullanıldığı deyim ve atasözleri vardır. Dolayısıyla malzemesi dil olan edebiyatı ve edebiyatçının kullandığı diğer anlatım vasıtalarını, dilin tüm bu özelliklerinden bağımsız olarak düşünmemiz mümkün değildir. Yapısı gereği içinde bir çok söz sanatını barındıran dille oluşturulmuş bir edebi eserin değerlendirilmesinin veya üslubuna dair bazı sonuçlara ulaşmanın başlıca yolunun edebi sanatların yeniden ihyasıyla mümkün olacağı kanaati gittikçe yaygınlaşmaktadır. Nitekim son elli yıldır bu konuda bir çok araştırma yapılmış ve çok uzun bir geçmişe sahip olan bu en eski değerlendirme yöntemine ait kavramların yeni bilgiler ışığında tekrar yorumlanması yoluna gidilmiştir. Buna göre üslup incelemeleri sanatçının hangi sanatları neden kullandığı ve bunların eser içerisinde ne gibi işlevler yüklendiğinin ortaya çıkarılması faaliyetidir. Çalışmamızın temel gayesi yukarıda sözü edilenlere uygun olarak Cahit Sıtkı'da mevcut olan edebi sanatları tesbit etmek, bunların eser içersinde ne gibiişlevler yüklendiğini ortaya çıkarmak ve bundan yola çıkarak üslubuna dair bilgiler edinmektir. Nitekim buna uygun olarak bir çok sanat tespit edilmiş ve şiirlerin ses, sentaks ve anlam düzeylerine ilişkin bazı kanaatlere varılmıştır. Cahit Sıtkı'nın şiirleri söz ve mecaz sanatları olmak üzere iki başlık altında değerlendirilmiş ve hemen hemen tüm sanatlara dair örnekler tespit edilmiştir. Bu sanatlar metin içersinde tek bir işlev yüklenmemekte ait oldukları düzeyin dışındaki diğer düzeylerde de işlev görmektedirler. Bu sanatların hepsinin metinden metine değişmeyen genel işlevleri olduğu gibi içersinde yer aldıkları metne ve şairin kullanımına bağlı olarak kazandıkları yeni işlevleri de vardır. Sanatların genel olarak metne kazandırdıkları özellikleri ise şöyle özetleyebiliriz: İfadenin daha etkili bir biçimde dile getirilmesine, anlatılanla anlatılma biçimi arasındaki uyumun sağlanmasına, gerçeklik alanlarının değişmesine ve buradan yeni yan anlamların doğmasına imkan hazırlamak, tem değişikliğine sebep olmak, şairin duygu ve düşüncelerini dil haline dönüştürmek, şiirde ahengi sağlamak, şairin kainatı kavrayışındaki farklılığı ortaya çıkarmak, yeni imajların ve sapmaların ortaya çıkmasına vesile olmak vb.dir.

SUMMARY As known, the material of literature is language. But -as it also known- language is not the only material of the literature contrary to the other fine arts. Whereas notes are the only means of expression, peculiar to music, language is free for everyone's use. Because the main function of the language is to get communication between the humans. To be the material of the literature is the second function loaded by the language. The most important shown feature of the language depending on its main function is its continual development, its changebility and its quantitively renewal. Even changes in the language that has a continual use and addresses to different levels of the society are basic, the rules that cause to change and develop are always same. One of the important rules which determines the function of the language for thousands of years is the metaphor. In fact, this rule which depends on the comparison is respectively a rule which determines also the function of the mind. Therefore, most linguist have considered language as the cemetery of metaphors. What we mean by all these words, language has a past of thousands years and consequencely has been processed and practised. As it possible result, in the language there are lots of metaphors and similes and there are also idioms and proverbs in which metaphors and similes are used. Owing to this, to consider the literature whose material is the language and other expression eays used by literary men seperate from all features of the language is impossible. The contentment that the principal way of evaluating a literary work produced by the language which structurally contains several figures or having some conclusions on its style is possible by reviving/revitilazing figures has become widespread. Just as lots of searches have been done for the last fifty years and concepts of this oldest evaluation methods which have a longer past have been interpreted again by the help of new knowledge. According to this, style examinations are the facility toreveal why and which arts the artist has used and which functions these arts have loaded in his work. Our main purpose in this study, being convinient to the ones mentioned above, is to determine the figures of speech in Cahit Sıtkı's works, to reveal the functions loaded by the figures of speech in the eork and to have enough knowledge about his style with the help of matters stated above. Thus several figures of speech have been determined and we have had some opinions about the levels of sound, syntax and meaning in his poems. Poems by Cahit Sıtkı have been studied in two titles: scheme antd trope. Many examples of these titles above have been found. These figures havent been loading only one function in the text but also they have been functioning at the other levels different than their level. While all these figures have general functions which never change from a text to other, depending the text in which they exist and poet's use they also have new functions. We can summarize the features which generally figure cause the text to gain as follows; to express the statements more emphatically, to harmonize the expressed with the expressing way to change the reality fields and doing this to give an opportunity to have new secondary meanings, to cause a change of theme, to turn the thoughts and feelings of the poet into language, to establish harmony of the poem, to reveal the difference of the poet in conseiving (comprehending) the universe, to cause to have new images and deviations etc.