Bursa`daki Türk yapılarında yer alan çini süslemeli örnekler

Abstract

TÜRKÇE ABSTRAKT fen fazla 250 sözcükV (Tt JBİTAK/TURDOK'un Abstrakt Hazırlama Kılavuzunu kullanınız) Osmanlı devletine başkentlik yapmış olan Bursa, gerek siyasal, gerekse kültürel açıdan oldukça önemli bir yere sahiptir. Osmanlı devletinin gelişmesine paralel olarak, Bursa şehri de gelişmiş, art arda başa geçen Osmanlı padişahları, bir çok eser inşa ettirmişlerdir. Gerek dini, gerekse sosyal amaçlı inşa edilen bu eserlerin çoğu, günümüze fazla bir değişikliğe uğramadan ulaşabilmiştir. Çalışmamız içerisinde hem dini, hem de sosyal amaçlı yapılar bulunmaktadır. Bu yapılar, erken Osmanlı dönemi ile Klasik Osmanlı döneminin özgün ve kaliteli çinileriyle bezenmiştir. Aslında, Bursa' da, çok yaygın bir çini süsleme ile karşılaşmıyoruz. Ancak, belli başlı birkaç yapıda çini süsleme görülmektedir. Fakat bunlardan özellikle, Yeşil ve Muradiye külliyeleri, çini süslemenin çok yoğun kullanıldığı yapılar topluluğu olarak karşımıza çıkar. Gerek mimari özellikleri, gerekse çini süslemeleriyle şehre damgasını vurmuş bu iki büyük külliye, bizim çalışmamızın da temelini teşkil etmektedir. Bu yapılar, Anadolu'da, ilk örneklerini XV. yüzyılda görmeğe başladığımız renkli sır tekniğinin yanı sıra; tek renk sırlı, yaldızlı ve çini mozaik tekniğiyle işlenmiş çinilerle de son derece yoğun bir şekilde süslenmiştir. Renkli sır tekniğinin Anadolu'da ilk uygulamaları olan bu örnekler, Timur devri Semarkant çinileriyle çok yoğun benzerlikler gösterir. Yıldırım Bayezid'in Ankara savaşında (1402) yenilerek esir düşmesi ve bunu takip eden siyasi olaylar, Anadolu'nun kültürel hayatını da bir çok yönden etkilemiştir. Nitekim, Timur ordularından kaçan bir çok sanatçı Anadolu'ya gelmiş, ayrıca; Timur tarafından Semerkant'a götürülen Anadolulu sanatçılar da, tekrar Anadolu'ya dönerek Osmanlı sanatının çehresini değiştirmiştir. Böylece, özellikle Timur dönemi, Semerkant yapılarıyla benzer özellikler gösteren Bursa' daki bu yapılar, erken Osmanlı çini sanatının da önemli bir bölümünü oluşturmaktadır.

İNGİLİZCE ABSTRAKT (en fazla 250 sözcük): Bursa which once was the capital of the Ottoman state has politically and culturally of great importance. As a consequence of the development of the Ottoman state, Bursa has also developed where the sultans have many monuments built. Having built for religious or social purposes, most of these monuments survived up to date without major changes. In our study there are both religious and social monuments. These monuments are decorated with original and high quality tiles of early Ottoman and classical Ottoman period. In fact we don't see the tile decoration in Bursa in common. But major monuments have tile decoration. Of these, especially Yeşil and Muradiye complexes are where we see an intensive use of tile decoration. These two complexes which are the major monuments of the town from the architectural and tile decoration point of view are the base of our study. These monuments are decorated with coloured glazed tile of which the first examples started in the 1 5th century and monochrome glazed ang `yaldızlı` tiles and tile mosaic. Being the first examples of the coloured glazed tiles show great similarity with Samarkand tiles of Tamarlane period. The defeat of Yıldırım Bayezid and his captivity by Tamarlane in Ankara War (1402) and following political acti vites have also effected the cultural life in Anatolia. As a consequence, many artisans fleeing from the Tamarlane invasion came to Anatolia. On the other hand the Anatolian artisans taken to Samarkand by Tamarlane have brought different approaches to the Ottoman Art on their way back. So the monuments in Bursa with their similarity to the Samarkand monuments compose an important part of the Early Ottoman tile art.