Samet Ağaoğlu`nun hayatı ve edebi eserleri üzerinde bir araştırma

Abstract

Cumhuriyet devrinin tanınmış hikayeci ve devlet adamı Samet Ağaoğlu, 1909 yılında Bakü'de doğmuştur. Babası ünlü fikir ve siyaset adamı Ahmet Ağaoğlu'nun II. Meşrutiyet sonrası İstanbul'a gelmesinden bir yıl sonra ailesi ile birlikte Türkiye'ye gelmiş, İlkokulu Fevziye Mektebinde, liseyi de Ankara Lisesinde okumuştur.Ankara Hukuk Fakültesini bitirdikten sonra ihtisas için gittiği Strazburg'da bir buçuk sene kalmış, derslerini verdiği halde, izne geldiği Türkiye'den siyasi sebeplerden dolayı tekrar gidememiş ve tahsili yarım kalmıştır. Ankara'da İktisat ve Ticaret Bakanlığında memur olarak 1946 yılma kadar çalışmış, bu kurumda genç yaşta genel müdürlüğe kadar yükselmesine rağmen Türkiye'de çok partili hayata geçilince istifa edip Demokrat Partinin kurucuları arasına girmiştir. Ankara'dan aday olduğu 1946 genel seçimini kaybedince 1950 yılına kadar serbest avukatlık ve parti müfettişliği yapmış, bu arada Türkiye'nin dört bir yanını gezip görmek firsatını bulmuştur. Bu görev onun Anadolu'yu ve Anadolu insanını daha yalandan tanımasını sağlamıştır. 1950 genel seçimlerinde aday olduğu Manisa'dan millet vekili seçilmiş, bu başarısını 1954 ve 1957 seçimlerinde de tekrarlayarak 1960 yılına kadar on yıl millet vekilliğinin yanı sıra Başbakan Yardımcılığı, Sanayi ve Ticaret ve İşletmeler Bakanlıklarında bulunmuştur. 27 Mayıs İhtilâlinden sonra diğer Demokrat Partililer gibi Yassıada'da idamla yargılanmış, müebbet hapis cezası almış, cezasını çekerken 1965 'de çıkan şartlı afla serbest kalmıştır. Daha sonra tekrar siyasete girme teşebbüsünde bulunmuşsa da umduğunu bulamayınca tamamen çekilmiştir. Son yıllarını babasının ve kendisinin hikaye, hatıra ve diğer eserlerini yayınlayarak geçiren Samet Ağaoğlu, 6 Ağustos 1982 tarihinde Cerrahpaşa Hastanesinde vefat etmiştir. Edebiyatla ilgilenmeğe Hukuk Fakültesi son sınıfta okurken arkadaşlarıyla birlikte çıkardıkları Hep Gençlik dergisindeki yazılarıyla başlayan Ağaoğlu, Strazburg hayatım anlattığı Strazburg Hatıraları ile tanınmaya başlar. Hikayeleriylehatıra yazılarını Varlık, Yücel, Şadırvan ve Çığır dergilerinde yayımlamış, daha sonra çeşitli kitaplarda toplamıştır. Samet Ağaoğlu, hikayelerinde çok sevdiği Dostoyevski'yi örnek almış, hikayelerindeki tiplerin bazılarını onun romanlarından esinlenerek seçmiştir. Onun Rus toplum yapısından çıkardığı tipler gibi, Ağaoğlu da Türk toplumundan bir takım küçük insanların ruh maceralarını işlemiştir. Bu insanların çoğu kuruntulu, dengesiz, evhamlı, ihtiraslı ve dramatik tiplerdir. Babasına ve kendisine ait yaşanmış olayları ve gerçek kişileri anlatan hatıra kitaplarında da hikayelerindeki gibi kurgu ve üslup peşindedir. Onun hikayelerinde gözlem ve hatıraları, hatıralarında da hikayeciliği iç içe geçmiştir. 1950'den sonra birçok edebiyatçının özendiği dilde aşın yenilik akımına kendini kaptırmamış, Türkçe'nin tabî gelişimini takip etmiştir.

Samet Ağaoğlu who is the famous story-writer and statesman of the Republican era, was bom in Baku in 1909. He arrived at Istanbul with his family one year later when his father Ahmet Ağaoğlu who is the famous savant and politican, arrived at Istanbul after 2nd Constitution. He finished Fevziye Primary School and later Ankara High School. After he graduated Ankara Law Faculty, he stayed for one and half years in Strasbourgh where he went for master program. Although he succeeded the courses, he couldn't leave Turkey after holyday due to political reasons and that's why he couldn't complete his education. He wrought in Ministry of Economy and Commerce as an official until 1946. Although he is promoted General Director position as a young man, he resigned in 1946 and joined to Democratic Party. He dealt with free advocacy and party inspectorship until 1950, and entered to the National Assembly as Manisa Deputy in 1950 general elections. He was elected in 1954-1957 general elections too and during his 10 years Assembly life, he wrought as Deputy Prime Minister and in different ministries. After 27 May 1960 revolution, he was judged to death with other Democratic Party members in Yassiada and he was sentenced for life punishment. He was set free with 1964 amnesty but he couldn't return to politics. Samet Ağaoğlu passed his last years by writing his and his father's memory books and died on 6 August 1982 in Istanbul. Samet Ağaoğlu started to be interested in literature in last class of Law Faculty and pressed his writings in the journal of `Hep Gençlik` which he published with his friends. He was known with `Strasbourgh memories` which is about his strasbourgh life. He published his stories and memory writings in Varlık, Yücel, Şadırvan Çığır journals and later collected them in different books. Samet Ağaoğlu took Dostoyevsky who he loved very much as hisselfs model. Ağaoğlu considered spirit adventures of some small humanbeings from Turkish society like Dostoyevsky did it for Russian society. Most of them are full of imaginary fears, unbalanced, full of anxieties. In his memory books which