Belîğ Mehmed Emîn Dîvânı sözlüğü [Bağlamlı dizin ve işlevsel sözlük]

Abstract

Bağlamlı sözlük çalışmaları Osmanlı şiirini daha geniş kapsamlı biçimde inceleme fırsatı sunmaktadır. Eserlerden alınan tanıkların metin içerisindeki bağlamlarından yola çıkılarak değerlendirilmesi söz varlığı hakkında daha sağlıklı fikirler edinmemizi sağlamaktadır. Ayrıca bu çalışmalar söz varlığından hareketle şairler ve dönemler arasındaki farklılıkları, benzerlikleri daha net bir şekilde ortaya koymaktadır. Eserler içinde yer alan tarihi şahsiyetler ve yerlerin de kaynaklardan elde edilen refesanslarla sunulması edebiyat tarihimize de ışık tutmaktadır. TEBDİZ projesinde yer alan `Belîğ Mehmed Emîn Dîvânı Sözlüğü [Bağlamlı Dizin ve İşlevsel Sözlük]` adlı çalışmamızı belirlenen plan eşliğinde değerlendirdik ve usülüne uygun bir şekilde anlamlandırdık. Belîğ Mehmed Emîn'i bizim için önemli kılan dile olan hâkimiyeti ve manzumelerinde sosyal hayatı canlı bir şekilde yansıtması idi. 18. yüzyılda yaşamış Belîğ Mehmed Emîn atasözleri ve deyimleri kullanmakta bir usta olarak karşımıza çıkmaktadır. Dîvân'ını bir bahçe olarak tasavvur edecek olursak, şair bir bahçıvan edası ile bu bahçeyi rengârenk gülleri andıran atasözleri ve deyimlerle bezemiştir. Atasözleri ve deyimler bir milleti yansıtan en önemli kültürel miras unsurları arasında yer almaktadır. Bu şekilde kültürümüzü en ince ayrıntısına kadar yansıtan Belîğ Mehmed Emîn'in şiir dilini oluşturan söz varlığını ortaya koyarak erişilebilir hâle getirdik.Anahtar Kelimeler: Belîğ Mehmed Emîn, Dîvân, 18. Yüzyıl, Bağlam.

Contextual dictionary studies offer a broader screening of Ottoman poetry. The evaluation of testimonials based on the pertinent context within the text prompts us to attain a more robust idea about the vocabulary. Conjointly, these studies acquaint the correlation between the poets and the periods in an unambiguous approach. Likewise, the assertion of historical figures and places incorporated in the works with references retrieved from the sources elucidates our literary history. We evaluated our thesis Belîğ Mehmed Emîn's Diwan Glossary [Concordance and Functional Glossary] present within the content of TEBDIZ project by a persistent plan and portrayed it in due form. What made Beliğ Mehmed Emin a focal figure for our research was his dominance in language and the way of the depiction of social life in his poems. Belîğ Mehmed Emîn who thrived in the 18th century confronts us as a connoisseur in use of proverbs and idioms. If we to envision the Dîvân as a patio, the poet in the peculiarity of a gardener glamorises such a garden as filled with proverbs and idiom which resemble colourful flowers. Proverbs and idioms are among the most eminent cultural heritage elements that define ones' society. Hence, we impelled to make such heritages accessible by formulating the vocabulary of Belîğ Mehmed Emin's poetry, which determines our culture to the finest detail.Keywords: Belîğ Mehmed Emîn, Diwan, 18th Century, Context.