Atasözleri ve deyimlerde cinsiyetlerin söylem analizi ve din

Abstract

Toplumların değer yargılarını ve hayat felsefelerini dürüst bir biçimde yansıtan ve yüzyıllar öncesinden günümüze aktarılmış halk edebiyatı ürünlerinden olan atasözleri ve deyimlerde, cinsiyetlere dair pek çok mesaj ve yargı bulunmaktadır. Cinsiyet temalı, 263 atasözü ve deyimin nitel bir araştırma metodu olan söylem analiziyle incelendiği çalışmamızda, Türk kültüründe cinsiyetlere verilen değer ve toplumsal roller tartışılmıştır. Bu çerçevede, tüm dünyada süre giden kadın temalı tartışmalara da atıflar yapılarak geleneksel yargıların güncel okumaları ve değerlendirmeleri yapılmıştır. Dindar bir toplum olan Türklerin, geleneksel kodlarında yer alan kadın ve erkek algısının, ne denli dini etkiyle şekillendiği tarihsel süreç ve günümüz bağlamında analiz edilmiştir. Sonuç olarak kültürümüzle ilgili tartışmaları, Batı merkezli bir bakışla sürdürmenin, tüm birikimi gözden çıkaran oryantalist sonuçlar doğurduğu; buna karşın savunmacı ve duygusal tavırların ise değişen şartları yorumlama sürecinde tıkanıklıklara neden olduğu ortaya konmuştur. Türk atasözleri ve deyimlerinde bugün için kabul edilmesi mümkün olmayan ve işlevsiz kalmış sözlerin bulunduğu ifade edilmiş, öte yandan hem kadın ve erkeğin hem de tüm toplumun ihtiyaçlarına cevap veren ve pek çok sosyal sorunu hiç başlamadan bitirme kabiliyetine sahip öneri ve mesajların da bulunduğu belirtilmiştir. Kültürde bulunan kadına karşı ayrımcı ve irite edici ifadelerin büyük bir kısmının, İslami ilimler açısından kaynak değeri olmayan ve subjektif bilgi sayılan menkıbe ve uydurma rivayetlere itibar eden halk dindarlığı eliyle beslendiği ortaya konmuştur. Dolayısıyla dini öğrenmede, yorumlamada ve anlamada yapılan hataların, dinin hedeflemediği sonuçlar doğurduğu ve yanlış dini öğretilerin mevcut hatalara kaynaklık ettiği ifade edilmiştir.

There are many messages and judgements in proverbs and idioms which are part of the folk literature and reflect life philosophy and value judgement of societies. In our study, discourse analysis was applied to 263 proverbs and idioms which include gender themes and social roles and values of gender in Turkish culture are studied. In this context, referring to international female themes discussions modern readings and evaluations of traditional judgements were studied. In which extent Male and female perceptions in traditional codes of Turks, as being a religious society, effected from religion were studied. In conclusion, it is revealed that continuing the cultural discussion from a Western perspective, ends up in orientalist while defensive and emotional behaviours occlude interpretation of changing conditions. There are unacceptable and non-functional proverbs and idioms. There are also Turkish proverbs and idioms that meet the needs and capable of ending problems of both male-female and all society. It is revealed that large amount of discriminatory statements in the culture, fed by folk religion that is subjective and unworthy for Islamic source. Hence, mistakes that were made in teaching, interpreting and understanding of the religion, result in aims that the religion is not desire.