Tire Necip Paşa Kütüphanesi`nde bulunan Şeyh Zeynel Abidin`e ait Tarih-i Medine-i Münevvere adlı yazmadaki tezhip ve minyatürlerin Türk sanatı açısından incelenmesi

Abstract

TÜRKÇE ABSTRACT ( En fazla 250 sözcük): (TÜBİTAK / TURDOK'un Abstrakt Hazırlama Kılavuzunu Kullanınız.) XVI. yy.'da yükselen tezhip ve minyatür sanatı XVIII. yy.'da başarı sağlayamamış ancak ortadan da kalkmamıştır. Batıdan etkilenmeler sonucu, birçok yenilik bu sanat dalları içinde yer almıştır. Gerek renklerde gerekse formlarda yapılan değişiklikler göze çarpar niteliktedir. Eser, Şeyh Zeynel Âbidin tarafından Arapça olarak 1180 (1766) 'de tamamlanmıştır. Daha sonraları İbrahim Hanif tarafından Osmanlıca'ya çevrilmiştir. Eser, içinde beş ayrı cildi barındıran tek bir kitaptan meydana gelmektedir. 140 mm x 226 mm boyutlarında, 99 varaklıdır. Hattı, nesih hattıdır. Eserin bordo bir ciltbenti (mahfaza) vardır. Ciltbenti, kütüphane sahibi tarafından, eser kütüphaneye getirildiğinde yaptırılmıştır. Cildi kahverengidir ve ortasında mülemma şemsesi vardır. İç kapağı kaatı sanatının güzel örneklerindendir. Bordo deri üzerine mavi renkli zemine şemse ve köşebentler oyulmuş, onların üzerine de altınla bezenmiş erkek oyma yerleştirilmiştir. Birinci serlevha rûmi ve bitkisel motiflerle süslenmiştir. Ciltte, Medine'deki dinî yapıların anlatıldığı minyatürler bulunmaktadır. Minyatürler oldukça sadedir. Perspektif büyük ölçüde göze çarpmaktadır. Bunda, son dönem eseri olmasının rolü büyüktür. Minyatürlerde XVHI. yy.'da kullanılmaya başlanan mavi ve pembe renklere fazlasıyla rastlanmaktadır. İkinci ciltde Ehl-i Beyt'in kimlerden oluştuğu konu alınmıştır. Serlevhası altın zemin üzerine yapılmış penç ve yaprak motifleriyle bezenmiştir. Üçüncü cilt, 8 varaktan ibarettir. Ciltte mübarek gecelerin faziletinden ve Cuma gününün yüceliğinden bahsedilmektedir. Bu cildin serlevhası da rûmi ve bitkisel motiflerle süslenmiştir. Dördüncü cilt, Peygamber Efendimizin soyundan ve diğer Peygamberler arasındaki yerini anlatmaktadır. Toplam 7 varaktır. Beşinci cilt, 36 varak olup Peygamberimizin isimlerinden bahsetmektedir. Serlevhası altınla bezenmiş bitkisel motiflerden oluşmaktadır. Sonuç olarak, tezhip, minyatür, cilt ve hat sanatının bir bütün olduğunu ve birbirini dengelediğini, büyük bir uyum içerisinde kaynaştığını söyleyebiliriz.

İNGİLİZCE ABSTRAKT (en fazla 250 sözcük): In the 16th century, many types of art like tezhip and miniaturs reached its maximum expression, however they couldn't manage to keep the same level of existence in the 18th century. Nonetheless this art of work didn't disappear. As a result of the western influences, this type of arts underwent many changes. These changes, reflected in the use of colours and forms are really remarkable. The work was written by şeyh Zeynel in arabic language in 1180[1766]. Afterwards this work was translated into the ottoman language by Ibrahim Hanif. This art work book only consists of 5 chapters. The book dimensions are 140mm x 226mm and 99 «varak »which means 198 pages..The «hat « was nesih type of hat. There was a « ciltbent » in burgundy colour. The owner of the library,Pasha Necip, made this « ciltbent » when the book was brought to the library. The cover was brown and had some minor damage. In the middle there was a « mulemmasemse ». the interior of the cover was one of the best example of the « kaati » art. Semse and kosebents were crafted in the blue top surface of the burgundy leather underlayer. The gold inlay was fitted in the erkek oyma style on top of the blue and burgundy layers. The first « serlevha » was decorated with rumi and botanical figures and with yellow gold. The miniaturs were pictured in a simple way and the portrayed perspective is really remarkable. In this success it played role of being the latest work of that period in the 18th century, blue and pink colours were initially used thoroughly in the miniaturs at the art work. Second binding;The subject of the chapter was Risâle-i Zeynel In this chapter it described the Ehl-i Beyt and who they really were with their names. Theserlevha was made in gold surface and decorated wirh penc and leaf figures. Third binding is consisted of 8 varaks. This chapter describes the blessed days and entailing the significance of each day. Fourth binding subject was our prophet and his superiority than the other prophets. It consisted of 7 varaks. Fifth binding consisted of 36 varaks. It described names of our Prophet in this binding. Design was constituted with vegetal motifs. According to all these things, we can briefly say that illuminating, miniature, binding and hat arts are highly integrating, balancing each other and combining in a great harmony. jP *P