20. Yüzyılın ilk yarısında Türkiye`de hadis tartışmaları

Abstract

XIX. yüzyıldan XX. yüzyılın ilk çeyreğine uzanan dönem, dağılma ve çöküş merhalesine giren Osmanlı Devleti'nin fiilen sona erdiği; ardından ise Anadolu ve Doğu Trakya özelinde belirtilecek olursa Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulduğu bir zaman dilimi olmuştur. Bu gelişmelere karşılık aynı dönemin; toplum, kültür, düşünce ve eğitim alanları başta gelmek üzere kendi özgün şartları içerisinde ilerleyen, çok yönlü açılım ve dönüşüm hareketlerine sahne olduğu da ayrı bir gerçektir. Dahası İslam coğrafyaları ve Batı Dünyası ile farklı alanlarda kurulan ilişkilerin, temas edilen değişim sürecinin bütünlüğü içerisinde sağladığı eş zamanlı katkılar hatırlanabilir.Bu çalışma, sözü edilen periyottaki zihnî ve fikrî dönüşüm zemini üzerinde vücut bulan Türkiye merkezli hadis tartışmalarının tespit edilerek değerlendirilmesi maksadıyla yapılmıştır. Böylelikle Osmanlı'dan Cumhuriyet'e geçiş dönemi Türkiye hadisçiliği hakkında genel bir portre elde edilmesi öngörülmüştür. Bu itibarla `Giriş`te, araştırma için hazırlayıcı ön bilgilere yer verilmiş; ayrıca ilgili tartışmaların ortaya çıkışında rol oynadığı saptanan etkenler ve bağlam bilgisi niteliğinde kabul edilebilecek ögeler ana hatlarıyla özetlenmiştir. Araştırmanın asıl konusu, `usûl` ve `metin` merkezli tartışmalar olmak üzere iki bölüm halinde planlanmıştır. `Birinci Bölüm`, hadis usûlü tartışmalarına; `İkinci Bölüm` ise, hadis metinleri üzerinden yapılan tartışma ve yorumlara tahsis edilmiştir. Araştırma, `Genel Değerlendirme` ve `Sonuç` başlıkları ile tamamlanmıştır.Anahtar Kelimeler: Hadis Tarihi, Hadis Usûlü Tartışmaları, Hadis Yorumculuğu, Son Dönem Osmanlı Hadisçiliği, Türkiye Hadisçiliği.

The period from the 19th century until the first quarter of the 20th century has been a time period of collapse and dissolution of the Ottoman Empire and subsequently, the establishment of the Republic of Turkey, particularly in Anatolia and Eastern Thrace. In response to these developments, it is also a fact that society has undergone unique, massive, multi-faceted transformation movements in the fields of culture, thought and education. Moreover, simultaneous contributions made by both Muslim world and the Western world and transformation period in the integrity of process can be recognized.This study was carried out with the aim of determining and evaluating Turkey-based hadith discussions which took place during the intellectual transformation of the mentioned time-period. Therefore, we hope to attain a general portrait about hadith in Turkey during the transition from the Ottoman Empire to the Republic of Turkey. In this regard, preliminary information for research is given in the `Introduction`. In addition, factors that have played a role in the emergence of the related discussions have been summarized and contextual information on these discussions has been provided in the thesis. The main subject of the research was planned in two sections: `Usul` (Methodology) and `Matn` (Text) centered discussions. The first part of the thesis deals with hadith methodology discussions and the second part of the research is devoted to discussions and interpretations around the hadith texts. The research is concluded with `General Evaluation` and `Conclusion`. Keywords: Hadith History, Hadith Methodology Discussions, Hadith Interpretation, Late Ottoman Hadithism, Turkish Hadithism.