Kazakistan`da ilmihal geleneğinin gelişimi

Abstract

İlmihallerin toplum içindeki yaygın fonksiyonunu incelediğimiz zaman anlıyoruz ki, onlardan beklenen öncelikli fayda, her bir Müslümanın günlük hayatında ihtiyaç duyacağı temel bilgileri insanlara kolayca ulaştırmaktır. Bu nedenle, bütün Müslüman toplumlarda halkın bu tür ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla ilmihal eserleri kaleme alınmıştır. Bu uygulama, kazak toplumunda da görülmektedir. `Kazakistan'da İlmihal Geleneğinin Gelişimi` adını taşıyan bu tez çalışmamız, Kazak din adamlarının yazdıkları ilmihal eserlerini tespit edilmiş, Kazak toplumunun ilmihal kaynakları ve anlayışı, ilmihal geleneğinin ne derecede geliştiği ortaya koyulmuştur. Bu kapsamda tespit edilen ilmihal çalışmaları şekil ve muhteva bakımından detaylı bir şekilde incelenerek tanıtılmıştır. Tezimiz bir giriş ve üç bölümden oluşmaktadır. Giriş kısmında araştırmanın önemi, sınırlandırılması, amacı, yöntemi ve araştırmanın kaynaklarına yer verildikten sonra, İslam öncesi ve sonraki dönemde kazaklar hakkında kısaca bilgi verilmiştir. Birinci bölümde, Kazak toplumunun dini bilgi kaynakları, ilmihal kavramı, önemi, gerekliliği ve kazakların klasik dönem ilmihal kaynakları hakkında kalem alınmıştır. İkinci bölümde bağımsızlık öncesi ilmihal çalışmaları ve müelliflerin hayatı, eserleri, hoca ve öğrencileri, ilmi kişiliği ve çağdaşları hakkında bilgi verilmiştir. Üçüncü bölümde ise bağımsızlık sonrası ilmihal çalışmaları ve yazarları hakkında bilgi verilmiştir. Çalışmamız, vardığımız neticeleri ve önerilerimizi içeren bir sonuç bölümüyle tamamlanmıştır.

When we examine the widespread influence of the catechism in society, we understand that the primary benefit expected from it is to make it easy for Muslims to get the basic information that they need in their daily life. For this reason, in all Muslim societies, catechisms have been written to meet such needs of the people. This practice is also seen in the Kazakh society. This thesis study, titled `Development of Islamic Catechism in Kazakhstan`, has identified the works written by Kazakh clergymen, the sources of knowledge and Islamic viewpoint of the Kazakh society, and how catechism books have developed. In this context, the study of catechism has been introduced in terms of style and content. This thesis consists of an introduction and three chapters. At the beginning of the introduction, briefings are given about the Kazakhs before and after the Islamic period. Later on, the purpose, limitations, methods and sources of the thesis were included. The first chapter is about the Kazakh community's religious sources of information and the concept of Islamic catechism. The second part deals with information regarding pre-independence studies and information about the lives, works, teachers, students, scholarly personality and contemporaries of the authors. The third chapter gives information about newer studies written after independence and about the authors. At the end, the results are summarized in a conclusion.