Müstakîm-zâde`nin biyografik iki risâlesi: Şuyûh-ı Ayasofya ve Meşâyıh-nâme-i İslâm

Abstract

Metin tenkitlerinde eser isminin belirlenmesi en önemli işlerdendir. İslâmkültüründe yazarlar, eserlerinin içeriğini en veciz ve sanatlı bir şekilde ifade edecekbir başlığı tercih ederler. Yazdıkları eserlerin ilk sayfasını boş bırakmak ve esere 1/byüzünden başlamak adettir.Bu çalışmada, 18. Yüzyıl alimlerinden Müstakîm-zâde'nin hayatı, eserleri,yaşadığı çağın siyâsî ve edebî durumu anlatılmıştır.Bu tezimizde çalıştığımız biyografik eserlerden birinci eserin adı `Zâkirân-ıvâizân-ı Ayasofya-i Kebîr`dir. İkincisinin adı da `Meşâyıh-nâme-i İslâm` dır.Şuyûh-ı Ayasofya da denilen birinci eserde Büyük Ayasofya Camiinde vaizolarak görev yapan onbir şeyhin biyografisi vardır. İkinci kitapta ise cenazenamazlarını şeyhülislamların kıldırdığı onsekiz şeyhin biyografileri mevcuttur.Müellif her iki eseri de, içlerinde yer alan yirmidokuz şeyhin bilinmesiniistediği ve unutulmamasını sağlamak istediği için yazdığını söylemektedir. Her ikieser, Devhatü'l-Meşâyıh'ın zeylidir.İstanbul Süleymaniye ve Topkapı kütüphanelerinde nüshaları mevcuttur.

Naming the title of the work is one of the biggest issues at textual criticism.Muslim writers traditionally would prefer selecting a fancy title expressing thecontext the work in brief. As is usual, they leave the first page blank and start fromthe first verso.In this study, the life and works of Müstakimzade as one of the 18. Centuryscholars are explored and the political and literal situation of his era is discussed.First biographical work that studied in our thesis is `Dhākiran-i Waizān-iAyasofya-i Kabir` and the second one is `Mashāyikh-Name-i Islam`.The first source also called `Shuyukh Ayasofya` includes the biographies of 11sheikhs carrying out the preaching duty at Ayasofya Mosque. The second bookcontains the biographies of 18 sheikhs whom funeral prayers performed by officialsat a level of `shaykh al-islam`.The author explains also the purpose of his both works as he desires toremember these 29 sheikhs and honor their memories. Both books are addendum ofDawhatu'l-Mashāyikh.Copies of both works are available at Istanbul Topkapi Library andSuleymaniye Library.Keywords: Biography, Müstakimzade, sheikh, preacher, mashāyikh, Ayasofya(Hagia Sophia), kürsü şeyhliği (lectern sheikhs).