Abbâsîler`in ilk asrında veliahtların yetiştirilmeleri ve Abbâsîler`de veliahtlık uygulaması (132-232/749-847)

Abstract

Abbâsîler'in ilk yüzyılı (132-232/749-847) İslâm Tarihi ve Dünya Tarihi açısından büyük önem arz etmektedir. Yöneticileri ve halkı Müslümanlardan oluşan Abbâsî Devleti, İslâm siyasetinin tekamülü ve işleyişi bakımından, kendisinden sonra kurulan Müslüman devletler için model bir görev üstlenmiştir.Hz. Muhammed (sav)'in peygamberliği ve devlet adamlığı ile başlayan bu süreç, Hulefâ-i Râşidîn ve Emevîler'in ardından Abbâsî hanedanının iktidara gelmesiyle gelişerek devam etmiştir. Bu dönemde devletin gelişmesi ve genişlemesinde halîfelerin siyâsî becerisi, zekası, liyakatlı devlet adamları ve komutanların varlığı etkili olmuştur. Kendilerinden önce varlığını sürdüren Emevîler'in hatalarından ders çıkartan Abbâsîler, veliaht olarak düşündükleri çocuklarının eğitimine büyük önem vermişler, onlar için dönemin en seçkin ve iyi âlimlerini görevlendirmişlerdir. Abbâsî siyasetinde veliahtların devlet içinde bu kadar büyük önem arz etmesi, veliahtlık uygulamasının işleyişi ve meşruiyetini de gündeme getirmiş, gerek dönemin âlimleri gerekse muâsır araştırmacılar bu konuda farklı görüş beyan etmişlerdir.Giriş ve iki bölümden oluşan bu çalışmanın ilk bölümünde; Abbâsî halîfelerinin hilâfete geçmeden önceki yaşamları, eğitim hayatları, siyâsî tecrübeleri ve hilâfete geçtiklerinde bile halîfe üzerinde tesiri devam eden önemli şahsiyetler incelenirken; ikinci bölümde; veliahtlık uygulamasının İslâm dini ve siyaseti açısından durumu, veliahtlık için verilen mücadeleler ve veliahtların belirlenmesinde etkili olan faktörler incelenmiştir.

The first century of Abbasids (132–232/749–847) is of great importance in terms of Islamic History and World History. The Abbasid State, which consists of the rulers and the people of Muslims, has taken on a role model task for the Muslim states established after itself in terms of the evolution and functioning of Islamic politics.This period, which began with the prophecy and statesmanship of Prophet Muhammad (s.a.a.w.), growingly continued with Abbasids in power following Rashidun Caliphs (Four Great Caliphs) and Umayyads. During this period, the political skill and intelligence of caliphs and the presence of capable statesmen and commanders influenced the development and expansion of the state. Having taken lessons from the mistakes of the Umayyads, Abbasids gave great importance to the education of the children who were thought crown princes and assigned the most distinguished and best scholars of their era for them. In the Abbasid politics, the fact that the crown princes have such a great importance in the state also raised the topic of the functioning and legitimacy of practice of crown prince system; however, both the scholars of the era and the contemporary researchers disaccorded on this issue.This study consists of introduction and two parts. In the first part, the lives of the Abbasid caliphs before the caliphate, educational backgrounds and political experiences of them have been examined and important characters that continue to influence the caliph have been explored. In the second part, the fact of crown prince system in terms of Islamic religion and politics, the struggles for being crown prince and the influencing and determining factors of crown princes have been studied.