18. yüzyıl Konya şer`iyye Sicilleri bağlamında Osmanlı kadınlarının miras hukuku meseleleri (1750-1800

Abstract

Konya Şer'iyye Sicilleri'nde 18. yüzyılın ikinci yarısında yer alan kadınların miras meselelerinin incelendiği bu tezde kadın ve miras konusu; hibe, sulh ve tehârüc, mehir, ketm ve ihfâ, vasiyet, vesâyet, mûris muvâzaası, zürri vakıflar, örfi intikalde kadın gibi başlıklar altında incelenmiştir. Tezin amacı kadının miras konusunda yaşadığı haksızlıklara tarihten bir pencere açmak ve günümüzdeki problemlere de ışık tutmaktır. Öncelikle Osmanlı miras hukukunun şer'î ve örfi hukuku kapsaması nedeniyle, Osmanlı hukuk sistemi tanıtılmıştır. Osmanlı miras hukukunda kadının şer'î ve örfi miras hukukundaki durumu anlatılarak teorik bağlamda kadının mirası konuları ile ilgili bilgi verilmiştir. Araştırılan dönemde sicillerde yer alan belgeler ışığında kadının miras meseleleri incelenmiş ve erkek çocuklarına yapılan hibelerin kız çocuklarına yapılan hibelerden daha fazla olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca kadınların tehârüc ve sulh yoluyla terikedeki haklarından başka mallar almak suretiyle sıklıkla ayrıldıkları fark edilmiştir. Bazı belgelerde kadınların terikedeki haklarından daha az malla ayrıldıkları net bir biçimde görülmektedir. Mehrin, miras belgelerinde dava konusu olduğu görülmektedir. Yakınlarının mehrini terikeden isteyen vârisler, kocasının ölümüyle terikeden mehir hakkını isteyen kadın veya mehrinin miktarını ispatlayan ve terikeden olmadığını göstermeye çalışan kadın örnekleri belgelerde yer alır. Tezin sonunda kısaca kadının miras meseleleri ile ilgili fetvalar dönemin sıklıkla kullanılan fetva mecmualarından derlenmiştir. Tarih boyunca gerek hukuk sistemlerinde gerekse dinlerde kadınların miras hakları konusunda bilgiler yer almaktadır. Bu hakların pratik anlamda uygulanıp uygulanmadığı halkın gelişmişlik seviyesi ve hukukun işlerlik kazanıp kazanamadığı ile ilişkilidir.Anahtar kelimeler: Osmanlı tarihi, Şer'iyye Sicili, Kadın, Miras, hibe, sulh ve tehârüc, Konya.

In this thesis were examined the inheritance problems of women in the 18th Century Konya Court Records. In this thesis, the subject of the inheritance of women has been examined under titles of grant, sulh and tehārüc, mahr, goods hiding, testament, tutelage, deceased collution, zurrī waqfs (foundations), woman in the land transfer regulations. Aim of the thesis is to open a window from the history about injustice on the inheritance of women and to set light to current problems on it. Firstly because of Ottoman inheritance law contains şer'ī and örfī law, ottoman legal system is introduced. Women's inheritance law on the şer'ī and örfī inheritance law is told in the theoretical context. Within the researched period in the court records womens inheritance issues was examined and has been identified that grant to boys was more than grant to girls. Also has been noticed that women often divide their estate by sulh and tehārüc less than what they deserve. In some court record documents it has been seen clearly that womens are divided their goods of inheritance for more worthless goods. Mahr has been seen that the subject of the matter on the inheritance document. Heirs wanted their mahr of relatives from the heirloom, women wanted of her own mahr with the death of her husband from his heirloom or proving women that the amount of mahr and whether its from heirloom were seen in the court documents. At the end of the thesis, fatwas has been compiled about the women's inheritance issues from the frequently used fatwa books of the period. Throughout the history in legal systems and religions there are some regulations about women's inheritance rights. Whether these rights can be used practical sense is associated with level of public development and whether the law works.Keywords: Ottoman history, Court Records, Women, Inheritance, grant, sulh and tehārüc, Konya.