Temel anlambilim (semantik) kavramları üzerine bir inceleme

Abstract

ÖZET TEMEL ANLAMBİLİM (SEMANTİK) KAVRAMLARI ÜZERİNE BİR İNCELEME Anlam incelemeleri 19. yüzyılın sonunda `Semantics` (Anlambilim) adım almıştır. Günümüzde üç tür anlambilim vardur: Dilbilimsel anlambilim, felsefî anlambilim ve genel anlambilim. Bu çalışma temel olarak dilbilimsel anlambilimle ilgilidir ve bu alana ait terim ve kavramları içermektedir. İnceleme iki bölümden oluşmaktadır. Giriş ve Terimler. Giriş bölümünde anlambilimin tarihçesi, anlambilim türleri, anlambilimsel modeller ve teorileri kısaca ele alınmıştır. İncelemenin asıl bölümü olan ikinci bölümde eş anlamlamlı lık, ok anlamlılık, temel anlam, yan anlam, hakiki anlam, mecazi anlam gibi dildeki anlam ilişkilerine ilişkin geleneksel kavramlar yeni bakış açılarıyla tanımlanmıştır. Anlambilimin disiplinler arası doğası nedeniyle pragmatik, mantık, felsefe ve dilbilimin diğer dallarına ait kavramların yanı sıra anlambirim, anlambirimcik, kavramsal metafor gibi yeni kavramlara da yer verilmiştir. Çalışmada yer alan terimler temel kaynaklardan derlenmiş ve alfabetik sıra ile verilmiştir. Bu terimlerin bir çoğunun Türkçe karşılığı konusunda araştırmacılar arasında henüz net bir anlaşma olmaması nedeniyle madde başlan İngilizcedir. Çalışmada kullanılan kaynakları içeren bibliyografya, terimler bölümünün sonunda yer almaktadır. Bu çalışmanın amacı temel nitelikli anlambilim metinlerini anlamak ve anlambilim kavramlarının çeşitli araştırmalara uygulanabilmesini sağlamak için bir rehber ortaya koyabilmektir.

ABSTRACT A STUDY ON THE BASIC SEMANTICS CONCEPTS The study of meaning took the name `semantics` in the end of the nineteenth century. Today, there are three types of semantics: Linguistic semantics, philosophical semantics and general semantics. This study fundamentally is related to linguistic semantics and includes terms and concepts which belong to tahat area. The study consists of two parts: Introduction and Terms. In the introduction part a brief historical account of semantics, types of semantics, semantic models amd the theories of meaning are depicted shortly. In the second part which is the main part of the study, the traditional concepts, such as synoymy, polysemy, denotation, connotation, literal meaning, metaphorical meaning and the like, are concerned with the relations of meaning in language was elaborated with new perspectives. Because of the interdiciplineary nature of semantics, the concepts which belong to pragmatics, logics, philosopy and the other branhes of linguistics and new concepts, such as seme, sememe, conceptual metaphor are involved in this study. The concepts werw compiled from basic sources of semantics and were arranged in an alphabetical order. The entries are in English. Since, there is not a clear agreement among the researches for Turkish in many of these. The bibliography annd sources took place in the end of the terms part. The aim of this study is to prepare a guide to understand basic semantics texts and to apply semantics concepts on various research.