Kapadokya Bölgesi Bizans kiliselerinde Anastasis sahneleri

Abstract

Grekçe kökenli bir sözcük olan Anastasis (Αναστασισ) en genel anlamıyla `diriliş` demektir (Mavroska, 2009: 12). Hıristiyan inancında Anastasis, İsa'nın yeraltına inip vaftiz olmayan Tevrat peygamberlerini ve iyi insanları kurtarması olsa da altında yattığı temel anlam İsa'nın ölüm karşısındaki zaferidir. Bizans sanatında Anastasis, 8. yüzyıldan itibaren anıtsal duvar resim sanatında, ikonalarda ve diğer küçük el sanatlarında memnuniyetle işlenmiştir. Sahne, özellikle 11. yüzyıl ve sonrasında ikonografide popüler hale gelmiş, betimleniş ve kompozisyon özellikleri bakımından bu dönemde zenginleşerek genel anlamda oluşumunu tamamlamıştır.Kapadokya bölgesi kaya kiliseleri, Bizans anıtsal resim sanatının günümüze gelebilmiş en erken tarihli Anastasis örneklerini bünyesinde barındırır. Kapadokya kiliseleri özgün mimarisi yanında, bölge Bizans taşrasının tipik özelliklerine sahiptir. İçinde barındırdığı manastır merkezleriyle önem taşır. Kapadokya, Bizans yönetimi sırasında sahip olduğu kültürel, siyasi, toplumsal ve dini birikimlere maruz kalması anıtsal duvar resimlerinin ikonografi ve üslup özellikleri bakımından Bizans sanatına dair özgün yorumlara olanak sağlar. Kapadokya Bölgesi Bizans Kiliselerinde Anastasis Sahneleri konulu bu çalışmada; sahnenin tarihsel ve sanatsal açıdan değişimi incelenmiştir. Sahnenin yorumlandırılmasında, kilisede resmedildiği mekân, siklusla olan ilişkisi ve tarihsel ikonografik gelişimi dikkate alınmıştır. Çalışmanın sonucunda tarih, ikonografi ve resim programı ilgili değerlendirmeler, otuz iki kilisenin kendi içlerinde benzerliklerinin olduğunu ama bütünlük oluşturmadığını ortaya koyar. Anahtar Kelimeler: Anastasis, Bizans, Duvar Resmi, İkonografi, Kapadokya.

Anastasis (Αναστασισ), a word of Greek origin, means `resurrection` in its general sense (Mavroska, 2009: 12). In the Christian faith, the Anastasis is basically the triumph of Jesus against death, though it is believed that Jesus have descented into hell in order to liberate Torah prophets and good people who are not baptised.In Byzantine art, Anastasis has been willingly embroidered in monumental wall painting, icons, and other small handicrafts since the 8th century. The stage became popular in the iconography especially in the 11th century and afterwards, and then it completed its formation in general by richening in terms of its description and composition properties in this period.Cappadocia rock churches contain the earliest dated examples of Anastasis of Byzantine monumental painting art within themselves. Besides the unique architecture of Cappadocia churches, the region has the typical features of the Byzantine countryside. It is important with its monastery centers within itself. Cappadocia's exposure to cultural, political, social and religious accumulations during the Byzantine rule provides the original interpretation of Byzantine art in terms of the iconography and stylistic features of monumental wall paintings.In this study on Scenes of Anastasis in Byzantine Churches of Cappadocia Region; the historical and artistic changes of the scene have been examined. In the interpretation of the scene, the place where the church was depicted, its relationship with the cycle and its historical iconographic development have been taken into consideration. As a result of the study, evaluations about history, iconography and painting programme have revealed that all of these thirty-two churches have some similarities in themselves, but they do not constitute an integrity.Key Words: Anastasis, Byzantine, Wall Paintings, Iconography, Cappadocia.