Gaziantep yöresi halk oyunlarının yapısı ve işlevleri

Abstract

ÖZET Bu çalışmanın giriş bölümünde oyun kavramı üzerinde durulmuştur. Oyun ile kökeninde din ve büyü unsurlarım içermesiyle ortak özelliklere sahip olan halk oyunları, oyun kavramının alt bir dalı olarak karşımıza çıkmaktadır. Oyun, zaman içinde değişerek ve çeşitlenerek insanların yetenekli oldukları veya yerine getirmek istedikleri sanatsal, estetik sunumlar haline gelmiş, geleneksellik özellikleri ile çeşitlilik ve devamlılık kazanarak Türk halk oyunları türlerinin oluşmasına sebep olmuştur. Halk oyunları türlerinden olan halay oyun türü, yurdumuzun ağırlıkla Orta, Doğu ve Güney doğu Anadolu bölgelerinde icra edilmektedir. Gaziantep yöresi halayları ise; Orta ve Doğu Anadolu halaylarından farklı yapısal ve işlevsel özelliklere sahip olmasıyla halay oyun türünün alt kümelerinden biri olmaktadır. Bu alanda yaşanan sosyal ve siyasi olaylar, savaşlar ve göçler yöre kültürünün oluşumunda etkili olmuştur. Yöreye göç yoluyla gelen Barak Türkmenleri, kendilerine özgü estetik ve sanat değerlerine özgü yöresel kültürün oluşmasma sebep olmuşlardır. Diğer yandan bu acı olayların yansıması sonucunda; `İskân`, `Barak`, `Düden` ağzıyla söylenen türküler veya Uzun Havalar ve bu icralara eşlik eden halk oyunlarının da yer aldığı görülmektedir. Ayrıca yöre halk oyunlarına, Türklerin İslamiyet'i kabul etmelerinden önce din ve inançlarından kaynaklanan Şamanizm inancına ait unsurların da etki ettiği tespit edilmiştir. Bu tezimizde; Eğlenme ve Eğlendirme İşlevi, Toplumsal Değerlere ve Törenlere Destek Verme İşlevi, Eğitim ve Kültürün Genç Kuşaklara Aktarılması İşlevi ve bunun yanında Sağlık Alanında Yaşam Kalitesini Yükseltme başlıkları altında Gaziantep yöresi halk oyunlarının işlevleri saptanmaya çalışılmıştır. Halaylar içinde yer alan Gaziantep yöresi halk oyunlarının işlevleri diğer halk oyunları türlerinden icra ediliş sebepleri yönünden ve kendilerine yüklenecek yeni işlevlerle birbirlerinden farklı oldukları anlaşılmıştır.Halk oyunlarının farklı bağlamalarda ki işlevlerinin araştırılması ve bu işlevlerin günümüz toplumu içinde kullanılabilir durumda sunulması ve öğretilmesi ile toplumsal alanda bir çok olumlu sonuç elde edilir.

Abstract The introduction of this Project relies on the concept behind the folk dance. The roots of these folk dances include religious and fortune telling which are very types of folk dances, and this comes to us as being a lower branch of this folk dance concept Over a period of time the dance changes and varies as people become more experienced or when they wish to include more artistic innovations, it becomes more estetic and together with its general properties, variety and longevity become Turkish folk dances. One type of folk dances which was imported and most popular in the Middle, East and South East Anatolian region is the halay type. The Gaziantep reason halay dances; differ from the Middle and East Anatolian halay dances is a special category and found in the lower branch. In this area the social and political event, wars and migrations have affected the cultur of this region. The Barak Türkmenler who migrated this region were responsible for the estetic and artistic values placed on this region. On the other hand the result of the unfortunate events; this region, on the, folk songs and Uzun Havalar and other important relative folk dances were seen to take place. Separate from this belifs coming from Shamanism, prior to when the Turks had accepted Islam's religion and beliefs, have been found to influence these folk dances. Halay dances from Gaziantep are diffrent from the other folk dances in their meanings, methods and reasons for import. If we can introduce these folk dances to the present-day public and make the public realize the importance and meaning behind these folk dances we can make many positive gains for our people as a whole.