Yûsuf Hemedânî örneğiyle Türklerin İslâmlaşmasında Sûfîlerin rolü

Abstract

İslâm tarihine genel olarak bakıldığında insanları tasavvufî hayata yönlendiren birçok neden görülür. Bunlardan başta gelenleri Kur'an ve sünnette dünyanın geçiciliği ve aldatıcılığının vurgulanması, Hz. Peygamber ve ashabının mütevazi bir hayat yaşamış olması gelmektedir. Diğer nedenlerde toplumun yaşadığı siyasî, dinî, iktisadî ve ahlakî bunalımlardan meydana gelir. Bu bunalım durumlarında insanlar o toplumun âlimlerine sığınmıştır. XI. yüzyıl dinî ve siyasî tartışmaların yaşandığı bir dönem olmasına rağmen Türk İslâm dünyası açısından güçlü bir medeniyetin temelleri bu dönemde oluşmaya başlamıştır. Bu dönemin temelleri özellikle Sultanlar tarafından desteklenen ve bölge halkının sevgisini kazanan sûfîler tarafından atılmıştır. Bu sûfîlerin en önemlilerinden biri Hace Yûsuf Hemedânî olmuştur. Hemedânî yaşadığı dönemdeki siyasî ve dinî tartışmalardan uzak durmuş, ömrünü ilim ve irşad yoluna adamıştır. Böylece Türkistan'dan Anadolu'ya, Anadolu'dan Balkanlara uzanacak olan İslâmlaşmanın önderlerinden biri olmuştur. Anahtar Kelimeler: Tasavvuf, Sufiler, Türkler, İslâmlaşma, Hemedânî.

When we look at the history of Islam in general, there are many reasons that lead people to Sufi life. The most important of these are the emphasis on the eternity and deceit of the world in Quran and Sunnah, Hz. The Prophet and his companions lived a modest life. For other reasons, it consists of political, religious, economic and moral crises. In these crises, people have taken shelter in the scholars of that society. Although the 11th century was a period of religious and political debates, the foundations of a strong civilization in the Turkish Islamic world began to emerge in this period. The foundations of this period were taken by the Sufis, who were supported by the Sultans and gained the love of the people of the region. One of the most important of these Sufis is Khawaja Yûsuf Hemedanî. Hemedani lived away from political and religious debates during his time and devoted his life to the path of knowledge and guidance. Thus, he became one of the leaders of Islamism which would extend from Turkestan to Anatolia and from Anatolia to Balkans.Key Words: Mysticism, Sufis, Turks, Islamization, Hemedânî.